ارزیابی میزان انتقال مجدد ماده خشک به دانه ارقام پاییزه کلزا در واکنش به تنش خشکی

این آزمایش به‌منظور ارزیابی میزان انتقال مجدد ماده خشک به دانه در ارقام پاییزه کلزا در واکنش به تنش خشکی، به‌صورت کرت‌های یک‌بار خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در منطقه شهر قدس در سال زراعی1391-1390 انجام شد. تیمارهای آبیاری شامل شاهد (آبیاری بر اساس ٨٠ میلی‌متر تبخیر از سطح تشتک تبخیر کلاس a) و تنش خشکی (قطع آبیاری از مراحل 50 درصد ساقه‌دهی، گل‌دهی و خورجین‌دهی به بعد) و ارقام شامل سه رقم کلزای پاییزه (gkh2005، opera و slm046) بودند که به‌ترتیب در کرت‌های اصلی و فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که تنش خشکی موجب افزایش معنی‌دار انتقال مجدد و کارایی انتقال مجدد و کاهش کمیت‌های صفات زراعی نظیر تعداد خورجین در ساقه اصلی و شاخه‌های فرعی، تعداد دانه در خورجین، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد روغن، شاخص برداشت و تلاش بازآوری (نسبت اندام زایشی به زیست‌توده) شد. بیشترین عملکرد دانه در تیمارهای قطع آبیاری از ساقه‌دهی، گل‌دهی و خورجین‌دهی در رقم gkh2005 به‌ترتیب به‌میزان 1058 ،1409 و 2099 کیلوگرم در هکتار مشاهده شد که این موضوع با بالاتر بودن میزان انتقال مجدد و کارایی انتقال مجدد و تولید تعداد زیادی خورجین در شاخه‌های فرعی مرتبط بود. نتایج کلی این پژوهش نشان داد که انتقال مجدد زیاد و کارامد از جمله مهم‌ترین سازوکارهای تحمل به تنش خشکی در گیاه کلزا است.

Evaluation of the Dry Matter Remobilization to Seeds in Winter Rapeseed Cultivars under Drought Stress Conditions

In order to evaluate dry matter remobilization to seeds in the winter type rapeseed cultivars grown under drought stress conditions, an experiment was carried out using a randomized complete block design arranged in a split plot with three replicates in ShahreQods, Iran, in the 20112012 growing season. Irrigation treatments including control (irrigation after 80 mm evaporation from evaporation pan class A) and drought stress (irrigation withholding starting from stem elongation, flowering and silique formation stages) were allocated to the main plots and three winter type rapeseed cultivars (GKH2005, Opera and SLM046) were considered as the subplots. The results showed that drought stress increased dry matter remobilization and remobilization efficiency. By contrast, agronomic traits such as the number of siliques on the main stem and secondary branches, number of seeds per silique, 1000 seed weight, oil yield, harvest index and productivity effort (silique dry weight/biomass ratio) were decreased. The GKH2005 cultivar showed the maximum seed yield, which was 1058, 1409 and 2099 kg ha1, when irrigation withholding started from stem elongation, flowering stage, and silique formation stages, respectively; this was due to the higher amount of remobilization and the efficiency of remobilization and maximum number of silique in the secondary branches. In general, the results suggest that higher remobilization and remobilization efficiency are among the most important drought stress tolerance mechanisms in the oilseed rape.