بررسی تاثیر روش‌های تغذیه آلی و شیمیایی بر ویژگی‌های کمّی علوفه و دانه ارزن (.panicum miliaceum l) در شرایط تنش خشکی انتهای فصل

بررسی واکنش محصول به عملیات کم‌آبیاری و ارزیابی اثر تنش خشکی بر گیاه از مهم‌ترین موضوعات تولید گیاهان زراعی است. کاربرد کودهای آلی در این شرایط می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای داشته باشد. بدین منظور، آزمایشی به‌صورت کرت‌های خرد شده و در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی مجتمع آموزش عالی گناباد اجرا شد. عامل اصلی شامل سطوح: آبیاری کامل، قطع موقت آبیاری در مرحله گل‌دهی و قطع موقت آبیاری در مرحله پر شدن دانه و سطوح عامل فرعی شامل: شاهد، کود شیمیایی، کود دامی، کمپوست و ورمی‌کمپوست بود. بر اساس نتایج به‌دست آمده، تنش خشکی موجب افت عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیکی ارزن شد. در حالی‌که بهترین عملکردها از مصرف کود ورمی‌کمپوست در شرایط آبیاری کامل در طول دوره رشد به‌دست آمد. صفات عملکرد علوفه، ارتفاع گیاه، تعداد برگ در ساقه اصلی، تعداد پنجه و وزن هزار دانه اختلاف معنی‌داری در بین تیمارهای تنش خشکی نشان ندادند. عملکرد علوفه، بیولوژیکی و دانه درنتیجه مصرف ورمی‌کمپوست بیشترین افزایش را نشان داد. درحالی ‌که ارتفاع بوته و شاخص برداشت در اثر مصرف کود دامی بیشترین افزایش را داشت. کود شیمیایی فقط صفت تعداد پنجه در واحد سطح را نسبت به سایر تیمارها به‌میزان بیشتری افزایش داد. گیاهانی که در مرحله پر شدن دانه در معرض تنش خشکی قرار گرفته بودند شاخص برداشت پایین‌تری را نشان دادند. کارایی مصرف آب گیاهانی که در معرض تنش خشکی در مرحله گل‌دهی قرار داشتند افزایش و آنهایی که تحت تنش خشکی در مرحله پر شدن دانه قرار داشتند، کاهش یافت. ورمی‌کمپوست و کمپوست بیشترین تاثیر را بر بهبود این صفت داشتند. به‌طور کلی، هرچند بالاترین عملکردها از اعمال آبیاری کامل به‌دست آمد، اما با عملیات کم‌آبیاری در مرحله گل‌دهی ارزن می‌توان کارایی مصرف آب و شاخص برداشت این گیاه را بهبود داد. همچنین نتایج به‌دست آمده نشان‌دهنده اثرات مثبت تغذیه آلی نسبت به شیمیایی در زراعت ارزن است.

The Effect of Organic and Chemical Nutrition Methods on Forage and Grain of Millet (Panicum miliaceum L.) under Terminal Drought Stress

Investigating the crop response to the deficit irrigation and evaluating the effect of drought stress on plant is one of the most important issues in crop production. In these circumstances, the use of organic fertilizers can play a mitigative role. Hence, an experiment was laid out as split plot based on randomized complete blocks design with three replications in Research Farm of University of Gonabad, Gonabad, east of Iran. The main factor comprised of full irrigation, temporary interruption of irrigation in the flowering stage, and temporary interruption of irrigation in the seed filling stage, and subfactor levels included of control, chemical fertilizer, manure, compost, and vermicompost. Drought stress led to decreases in grain and biological yield of the millet, and the highest yields were achieved by vermicompost application under full irrigation during the growth period. The forage yield, plant height, leaf number in the main stem, tiller number, and 1000 grain weight were not significantly affected by the drought stress. The forage, biological and grain yield showed the highest increase due to applying vermicompost, while the plant height and harvest index showed the highest increase when exposed to manure. Chemical fertilizer enhanced the tiller number to a greater value as compared to other treatments. The plants that were exposed to drought stress in the grain filling stage showed notable decreases in the harvest index. The water use efficiency of the plants exposed to drought stress in the flowering stage was increased, whereas in those exposed to drought stress in the grain filling stage it was decreased. Vermicompost and compost had the greatest positive influence on the water use efficiency. In general, even though the highest yields were obtained from full irrigation, with utilizing deficit irrigation operation in the flowering stage of millet we can improve the water use efficiency and the harvest index of this crop. In addition, the findings showed the positive effects of organic amendment in comparison with chemical amendment for millet cultivation.