اثر ویژگی‌های مرتبط با شوری خاک بر کیفیت رنگریزه‌های ریشهگیاه روناس (Rubia Tinctorum)

ریشه‌های گیاه روناس دارای رنگدانه‌هایی است که می‌تواند برای تولید یکی از بادوام‌ترین رنگ‌های قرمز گیاهی استفاده شود و در رنگرزی به‌ویژه در صنعت فرش استفاده می‌شود. به‌منظور بررسی تاثیر شوری بر افزایش یا کاهش میزان رنگدانه‌ای گیاه روناس، آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی و در سه تکرار انجام گرفت. بر اساس مدل رنگی طراحی‌شده نزدیک به بینایی انسان و نتایج این مطالعه مشخص شد که میزان روشنایی (l*) با افزایش شوری خاک کاهش یافت، اما زردی و آبی ‌بودن رنگ پشم (b*) و میزان قرمزی و سبزی رنگ پشم (a*) با افزایش شوری خاک تا سطح 8 دسی‌زیمنس بر متر افزایش یافت. همبستگی مثبت بین مولفه a* و پارامتر ca+mg و همبستگی منفی بین مولفه l* با پارامتر ca+mg در سطح آماری پنج درصد مشاهده شد. بین مولفه b* و اسیدیته آب نیز همبستگی مثبت دیده شد. سه مدل رگرسیون غیر خطی بین صفات خاک و صفات مرتبط با رنگ برازش داده شد که نمایانگر تنوع خاص پارامترهای مرتبط با رنگ نمونه‌های پشم رنگ ‌شده تحت شرایط شوری مختلف است. این مدل‌ها رابطه مناسب و قابل قبولی را بین شرایط رشد روناس و صفات مرتبط با رنگ l*، a* و b* توصیف کردند. با توجه به مقاومت بسیار زیاد روناس به شوری، افزایش شوری در آب و خاک محیط کشت روناس باعث تقویت و بهبود کیفیت رنگی روناس شده است و کاربرد آن در مناطق شور مرکزی ایران اقتصادی است.

The Effect of Parameters Related to Soil Salinity on Madder(Rubinia tinctorum) Pigment Quality

The roots of the madder plant (Rubinia tinctorum) contain some pigments that can be used to produce the red dyes. In order to study the effect of salinity on alterations in the amount of plant pigment an experiment was conducted according to a completely randomized design with three replications. Based on the CIE XYZ color space model designed close to human color vision, the results showed that increasing soil salinity decreased the value of The lightness value parameter (L*), but the A* (redness and greenness) and B* (yellowness and blueness) values were increased with increasing soil salinity up to the level of 8 dSm1. There was a significant positive correlation between A* value and Ca + Mg and a significant negative correlation between L* value and Ca+Mg at the 5% level. Fitting three nonlinear regression model to data, simulated and described the variation of colorimetric specification of woolen samples dyed under different madder dyes and salinity conditions. These models proved to be an appropriate and reasonable link between madder growth conditions and colorimetric specification of woolen samples dyed such as L*, A* and B* values. Due to the high resistant characteristics of madder to salinity, increasing salinity in the madder root zone lead to acceptable quality and efficiency of pigment production and to expand the possibilities for economic production of Rubinia tinctorum in soil salinity in the central arid region of Iran