واکنش عملکردهای دانه، روغن و کارایی زراعی فسفر گیاه سویا به مصرف نواری نیتروژن با فسفر تحت تنش رطوبت

به‌منظور مطالعه عملکرد، اجزای عملکرد و کارایی زراعی فسفر در گیاه سویا تحت تاثیر مصرف نواری نیتروژن با فسفر در شرایط تنش رطوبتی، آزمایشی در سال 1396 در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا به‌صورت اسپلیت پلات فاکتوریل بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. فاکتور اول تنش رطوبتی شامل سه سطح آبیاری پس از 60، 90 و 120 میلی‌متر تبخیر بود که در کرت‌های اصلی قرار داده شد و در کرت‌های فرعی نیز دو عامل نیتروژن (در دو سطح مصرف نواری و مصرف پخش) و فسفر (در دو سطح مصرف نواری و عدم مصرف) به‌صورت فاکتوریل قرار گرفتند. نتایج نشان داد با مصرف نواری نیتروژن تعداد غلاف در بوته و تعداد دانه در غلاف به‌ترتیب 8 و 16/21 درصد افزایش یافت. مصرف نواری نیتروژن با فسفر عملکرد دانه را نسبت به مصرف پخش نیتروژن با فسفر 11/4 درصد افزایش و به 3855/8 کیلوگرم در هکتار رسانید. مصرف نواری نیتروژن در سطوح آبیاری پس از 60، 90 و 120 میلی‌متر تبخیر، کارایی زراعی فسفر را به‌ترتیب 14/3، 27/6 و 35/4 درصد افزایش داد. عملکرد روغن نیز در مصرف همزمان نیتروژن با فسفر نسبت به مصرف فسفر به تنهایی در سطح آبیاری پس از 60 میلی‌متر تبخیر افزایش معنی داری به میزان 19/7 درصد نشان داد. به‌طور کلی مصرف نواری نیتروژن و فسفر در تمامی سطوح آبیاری عملکرد دانه و روغن را افزایش داد و سبب کاهش اثر منفی تنش رطوبتی بر سویا شد.

Response of Seed and Oil Yields and Phosphorus Agronomic Efficiency of Soybean to Simultaneous Placement of Nitrogen with Phosphorus under Drought Stress

In order to study yield, yield components and agronomic efficiency of phosphorus in soybean affected by simultaneous placement of nitrogen with phosphorus, an experiment was carried out under moisture stress conditions, at Agricultural Research Station of Bu Ali Sina University, Hamedan, Iran in 2017 in a factorial split plot based on randomized complete block design with three replications. The first factor of moisture stress which was placed in the main plots included three levels of irrigation after 60, 90 and 120 mm evaporation, and two factors of nitrogen (in two levels of placement and no placement) and phosphorus (in two levels of placement and noapplication) were appointed to sub plots. The results showed that with nitrogen placement the number of pods per plant and the number of seeds per pod were increased by 8 and 16.21%, respectively. Nitrogen placement with phosphorus increased grain yield by 11.4% compared to nonplacement of nitrogen with phosphorus and yielded 3855 kg/ha. Nitrogen placement at irrigation after 60, 90 and 120 mm evaporation increased phosphorus agronomic efficiency by 14.3, 27.6 and 35.4%, respectively. Oil yield was increased by placing nitrogen with phosphorus at irrigation after 60 mm evaporation, by 19.7%, compared to phosphorus alone treatment. In general, nitrogen placing with phosphorus at all irrigation levels increased grain and oil yields and reduced the negative effect of moisture stress on soybeans.