اثر حذف مقصد و محلول‌پاشی منیزیم بر رنگیزه‌های فتوسنتزی و عملکرد قند دو رقم سورگوم شیرین

در سال های اخیر کمبود آب در کشور به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک نیاز به جایگزینی کشت چغندرقند با گیاهانی با راندمان مصرف آب بالاتر را بیش از پیش نمایان ساخته است. سورگوم شیرین از جمله گیاهان قندی است که با نیاز آبی کم و سازگاری بالا به شرایط محیطی امکان تولید اقتصادی قند را در مناطق مختلف فراهم می کند. هرچند جنبه های فیزیولوژیکی موثر بر عملکرد قند در این گیاه به طور کامل شناخته شده نیست. آزمایش حاضر به بررسی اثر حذف مقصد به عنوان یک عامل محدودکننده تولید قند و محلول پاشی منیزیم به عنوان عاملی در بهبود رشد گیاه بر رنگیزه های فتوسنتزی و عملکرد در دو رقم سورگوم شیرین پرداخته است. این پژوهش به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار و در طی دو سال (1393 و 1394) در مرکز تحقیقات کشاورزی شاهرود به اجرا درآمد. عوامل آزمایش شامل دو رقم سورگوم شیرین (kfs2 وkfs3)؛ تیمارهای حذف مقصد (شاهد، حذف مکانیکی و حذف شیمیایی با استفاده از اتفون) و محلول پاشی غلظت های منیزیم (صفر، چهار و هشت میلی مولار) بودند. نتایج آزمایش نشان داد اثر متقابل رقم، حذف مقصد و محلول پاشی بر میزان رنگیزه های فتوسنتزی معنی دار بود که نتیجه آن افزایش میزان قند کل و عملکرد قند بود. بیشترین میزان عملکرد قند در هر دو رقم از حذف شیمیایی و غلظت های چهار و هشت میلی مولار منیزیم به دست آمد. در دو رقم مورد بررسی شاخص سطح اسمیلات کننده به طور معنی داری تحت تاثیر حذف مقصد قرار گرفت و بیشترین میزان این شاخص از حذف شیمیایی در رقم kfs2 به میزان 65/2 گرم قند به ازای هر مترمربع سطح برگ به دست آمد که در کنار سایر صفات مورد بررسی بیانگر افزایش توان فتوسنتزی گیاه در نتیجه حذف مقصد به ویژه از طریق حذف شیمیایی با اتفون است. با توجه به عدم تفاوت معنی دار در بیشتر صفات بین سطوح چهار و هشت میلی مولار، سطح چهار میلی مولار منیزیم مناسب تر بود.

Effect of Sink Removal and Magnesium Spraying on Photosynthetic Pigments and Sugar Yield of Two Sweet Sorghum Cultivars

The everincreasing problem of water scarcity in arid and semiarid regions of Iran has necessitated the demand to replacement of sugar beet plantation by more wateruse efficient plants. Sweet sorghum is one of the sugars plants with low water requirements that potentiates costeffective sugar production in different regions. However, physiological aspects of sugar yield in this plant is not completely understood. The present experiment studied the effect of sink (spike) removal (as a limiting factor for sugar production) and magnesium spraying (as an improving factor for plant growth) on photosynthetic pigments concentration and yield of two sweet sorghum cultivars. This research was carried out as a factorial experiment based on a randomized complete block design with three replications in two years (2014, 2015) in Shahroud Agricultural Research Center, Shahroud, Iran. Experimental factors included sweet sorghum cultivars (KFS2 and KFS3), sink removal treatments (control, mechanical removal and chemical removal of spike by ethephon) and spraying different concentrations of magnesium (0, 4 and 8 mM). Interaction of cultivars, sink removal and magnesium spraying levels was significant on photosynthetic pigments concentration, leading to increase in total sugar and sugar yield. The highest sugar yield in both cultivars was obtained from chemical removal of sink and 4 and 8 mM of magnesium application. In both of the studied cultivars, assimilate surface index was significantly affected by sink removal and the highest amount of this trait (2.65 g sugar per square meters of leaf area) was achieved from chemical removal of sink in KFS2. The latter results indicated that photosynthetic capacity of the sweet sorghum plants was enhanced by sink removal, especially when removed chemically, i.e. by ethephon. As no significant difference was observed between 4 and 8 mM in most examined traits, the 4 mM magnesium spraying was proven more suitable.