شناسایی پایدارترین ژنوتیپ‌های گندم دوروم با استفاده از آماره‌های ناپارامتری پایداری عملکرد

گندم دوروم (triticum durum desf.) یکی از مهم ترین محصولات غلات است که برای تهیه ماکارونی، پاستا و دیگر غذاها به کار می رود. درک پیچیدگی اثر متقابل ژنوتیپ ×محیط (gei) و تاثیر آن در تعیین و انتخاب پایدارترین ژنوتیپ ها، محیط های کلان و دیگر اهداف سازگاری از علاقمندی های ویژه اصلاح گران نبات بوده است. روش های گوناگونی برای تجزیه پایداری عملکرد دانه بر اساس مفهوم های متفاوت پایداری وجود دارند که می توانند به روش های پارامتری، ناپارامتری و چندمتغیره گروه بندی شوند. در این پژوهش، 20 ژنوتیپ گندم دوروم (19 ژنوتیپ پیشرفته و رقم تجاری دهدشت) طی چهار سال زراعی (92-1388) در پنج منطقه ارزیابی شدند. در هر محیط (ترکیب سال× مکان)، آزمایشات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا شدند. روش های چهارگانه آزمون ضربی و غیرضربی اثرات اصلی و اثرمتقابل در این پژوهش بررسی شدند. نتایج ارزیابی پایداری عملکرد دانه با استفاده از 13 روش ناپارامتری در این پژوهش نشان داد که در روش های میانگین رتبه، انحراف معیار رتبه و درصد سازگاری ژنوتیپ های 9، 10 و 12 در روش های نصار و هان و مجموع رتبه کنگ ژنوتیپ های 4، 5، 10، 11 و 17 در روش های تنارازو و فوکس ژنوتیپ های 6، 9، 10، 12، 13 و 17 به عنوان پایدارترین ژنوتیپ ها انتخاب شدند. در نهایت بر اساس جمع بندی نتایج همه روش ها، ژنوتیپ های 10 و 12 به عنوان پایدارترین ژنوتیپ ها در این پژوهش انتخاب شدند. با توجه به جمع بندی پژوهش های قبلی نویسندگان پیشنهاد می شود در تحقیقات بعدی برای ارزیابی بهتر پایداری ژنوتیپ ها، یکی از روش های پایداری مانند اَمی، رگرسیون مکانی و یا مدل های مخلوط به همراه روش های ناپارامتری محاسبه شود.

Identification of the Most Stable Durum Wheat Genotypes Using Nonparametric Yield Stability Statistics

Durum wheat (Triticum durum desf.) is one of the most important cereal crops used to make pasta, macaroni and other foods. Understanding the complexity of the genotype times; environment interaction (GEI) and its impact on determining the most stable genotypes, mega environments and other adaptation goals has been a special concern for the plant breeders. Various methods exist for the stability analysis of grain yields based on different sustainability concepts that can be grouped into parametric, nonparametric and multivariate methods. In this research, 20 genotypes of durum wheat (19 advanced genotypes and Dehdasht commercial variety) were evaluated in five regions during four years (20092013). Experiments were carried out in a randomized complete block design with four replications in each environment (year times; location). Based on the results of grain yield stability assessment using 13 nonparametric methods in the methods of mean rank, standard deviation and adaptability percentage, genotypes 9, 10 and 12, in the methods of Nassar and Huhn and sum rank of Kang, genotypes 4, 5, 10, 11 and 17 and in the Thennarasu and Fox methods, genotypes 6, 9, 10, 12, 13 and 17 were selected as the most stable genotypes. Finally, based on summarizing the results of all methods genotypes 10 and 12 were selected as the most stable genotypes. According to the previous studies of the authors, it is suggested that in the next researches, in order to better evaluate the stability of genotypes, one of the sustainability methods such as AMMI, spatial regression or mixed models, along with nonparametric methods, must be considered.