آلودگی فلزات سنگین و ارزیابی سلامتی برخی برنج‌های وارداتی و کشت شده پایین‌دست رودخانه کارون (مطالعه موردی: شهرستان شادگان)

فلزات سنگین از جمله مهم‌ترین آلاینده ها هستند که از راه های مختلف به خاک نفوذ کرده و از آن طریق به محصولات کشاورزی راه پیدا می‌کنند. این پژوهش با هدف تعیین غلظت فلزات سنگین در برنج کشت شده پایین دست رودخانه کارون واقع در شهرستان شادگان و ارزیابی ریسک مصرف آن‌ها با برنج های وارداتی هندی انجام شد. بدین منظور 4 مزرعه در روستای ام الغزلان (حدفاصل اهواز دارخوین) در نظر گرفته شد. نمونه های خاک و برنج محلی در آذرماه 1396 از دو نقطه موجود در هر مزرعه با 3 تکرار جمع آوری شدند و در مجموع جامعه آماری تعداد 24 نمونه برنج کشت شده و 24 نمونه خاک را در برگرفت. دو نوع برنج وارداتی هندی نیز با 3 تکرار مورد آزمایش قرار گرفتند. میانگین غلظت فلزات سنگین سرب، نیکل، آرسنیک و کادمیوم در برنج های مزارع پایین‌دست رودخانه کارون به‌ترتیب 60.40، 28.05، 23.43 و 14.26 میلی گرم بر کیلوگرم و در برنج های وارداتی به‌ترتیب با مقدار 57.77، 23.24، 15.79 و 9.76 میلی گرم بر کیلوگرم وزن خشک به‌دست آمد. مقادیر جذب روزانه فلزات سرب، کادمیوم، نیکل و آرسنیک در چهار مزرعه آزمایش شده، بالاتر از برنج وارداتی بود. بالاترین شاخص جذب روزانه در برنج وارداتی مربوط به فلز سرب (90.70) و کمترین میزان این شاخص با (15.33) به فلز کادمیوم اختصاص داشت. مقادیر جذب روزانه فلزات نیکل و آرسنیک در رتبه های دوم و سوم قرار داشتند. در برنج مزارع مورد بررسی کمترین میزان جذب روزانه مربوط به فلز کادمیوم و در مزرعه شماره 1 (17.16) و بالاترین میزان این شاخص مربوط به فلز سرب و در مزرعه شماره 4 (98.31) اختصاص داشت. در مجموع مخاطره مصرف برنج های محلی نسبت به برنج های وارداتی هندی بیشتر برآورد شد.

Health assessment of heavy metals pollutions in some of imported and cultivated rice of Karoon River (Case study: Shadegan city)

Heavy metals are one of the most important pollutants that enter the soil in various ways and thus reach agricultural crops. The aim of this study was to determine the concentration of heavy metals in rice grown in farms of Karoon River (from Shadegan city) and to compare their risk assessment with Indian imported rices. To this end, four farms were studied in the village of UmmeGhazlan (AhvazDarkhovein), and the samples were taken during December 2017. Local soil and rice samples were collected from two points in each farm and three replications were used to determine the concentrations of heavy metals. A total of 24 cultivated rice samples together with 24 soil samples were obtained. Two samples of imported Indian rice, were also tested with 18 replications. The mean concentrations of heavy metals of lead, nickel, arsenic and cadmium in rice samples of downstream farms of Karoon River were 60.40, 28.05, 23.44 and 14.26 mg/Kg, respectively. The contamination levels in the case of imported rice samples were 57.77, 23.24, 15.79 and 9.76 mg/Kg dry weight, respectively. EDI values ​​of lead, cadmium, nickel and arsenic metals among the four tested farms were higher than imported rice. The highest index of EDI in imported rice was related to lead (90.70) and the lowest one was to cadmium (15.33). EDI values ​​of nickel and arsenic were in the second and third ranks. Among the farms, the lowest index of EDI (17.16) was related to cadmium (farm 1) and the highest level (98.31) was related to lead (farm 4). Based on the results, the risk of local rice samples were estimated higher than India’s imported ones.