دیپلماسی آبی در حوضه هریرود: راهبردهای حل اختلافات ایران و افغانستان

دیپلماسی آب به‌عنوان یک مفهوم در حوزه مطالعات دیپلماسی و سیاست‌گذاری آب، بسیار مورد توجه بوده است. این توجه، به سبب اهمیت تغییرات ژئوپلیتیکی، نیاز به استفاده از انواع جدید دیپلماسی، و افزایش کمبود منابع آب قابل توجیه است. در این پژوهش، تلاش شده با تمرکز بر مسیرهای رسمی و غیررسمی دیپلماسی آب و مرور منابع کتابخانه‌ای، به این سوال پاسخ داده شود که فرآیندهای دیپلماسی آب چه نقشی در شناخت اقدامات ایران و افغانستان در حوضه آبی مشترک هریرود ایفا می‌کنند و چگونه ممکن است به حل اختلافات و تسهیل همکاری‌های آبی منجر شوند؟ یافته‌ها نشان می‌دهند با توجه به تنش‌ها و اقدامات متقابل، دیپلماسی آب پتانسیل حمایت از فرآیندهای حل اختلافات را دارد و با ترتیبات رسمی و غیررسمی مانند مذاکرات مستقیم و تاکید بر ابعاد فرهنگی و اقتصادی، همکاری‌های آبی ممکن می‌شود. ازاین‌رو، دیپلماسی آب به‌مثابه رویکردی آینده‌نگر در سیاست خارجی و دیپلماسی، می‌تواند در مدیریت منابع آبی مشترک و حل اختلافات بخش منابع آبی در چارچوب سیاست‌های کلی نظام نقش موثری ایفا کند.

hydropolitical strategies used in the diplomatic efforts aimed at resolving disputes between iran and afghanistan in the hari river basin

“diplomacy of water” has been much recognized as a significant concept within the realm of diplomatic studies and water policy. this attention is justifiable due to the significance of hydropolitical changes, the necessity for employing new forms of diplomacy, and the increase in water resource scarcity. in this research, the focus is on formal and informal paths of water diplomacy, along with a review of library resources, with the aim of addressing two questions: 1) what role do water diplomacy processes play in understanding the actions of iran and afghanistan in the transboundary hari river basin? 2) how might these processes contribute to the resolution of conflicts and facilitation of water cooperation? the findings indicate that, given the tensions and interactions, water diplomacy has the potential to support conflict resolution processes. through formal and informal arrangements such as direct negotiations and a focus on cultural and economic dimensions, water cooperation becomes feasible. therefore, water diplomacy, as a forward-looking approach in foreign policy and diplomacy, can play a significant role in the management of shared water resources and the resolution of water-related disputes within the broader framework of the nation’s overarching policies.