تحلیل شکاف راهبردی از سیاست‌های کلی امنیت اقتصادی جمهوری اسلامی ایران

در سال های اخیر امنیت اقتصادی در صدر مطالبات رهبری و مردم از نظام قرار دارد. اگر چه سیاست های کلی امنیت اقتصادی کشور از سرآغاز دهه 1390 در دستور کار قرار گرفته اند، اما همواره پاشنه آشیل نظام بوده اند، طوری که نظام دچار شکاف انتظارات فاحشی نسبت به سیاست های کلی امنیت اقتصادی است. در این راستا، هدف پژوهش حاضر انجام یک تحلیل شکاف راهبردی از سیاست‌های کلی امنیت اقتصادی کشور است تا بدین وسیله زمینه برای آسیب شناسی و بهبود راهبردهای موجود به‌دست آید. پژوهش حاضر یک مطالعه کیفی به روش تحلیل محتوا است که از منابع داده سه‌گانه (مثلث سازی) شامل بیانات امام خمینی رحمه الله علیه و مقام معظم رهبری مدظله العالی، دیدگاه‌های مقامات رسمی نظام، و ایده های صاحب نظران اقتصادی و سیاسی کشور استفاده شده است. یافته‌های این پژوهش نشان می دهند که از سیاست های پنج گانه امنیت اقتصادی جمهوری اسلامی ایران، ارتقای ارزش افزوده سرمایه‌گذاری بیش از سایر ابعاد مورد تاکید نظام قرار دارد و نقش بُعد مادر را برای چهار بُعد دیگر ایفاء می نماید. همچنین، هر بُعد از سیاست های مذکور از هفت راهبرد گسترده برخوردار است که یک چتر تاکتیکی اقتصادی، سیاسی، نظارتی و قضائی برای تحقق اهداف هر بُعد از سیاست های کلی امنیت اقتصادی فراهم می آورد. تحلیل شکاف راهبردی هسته های کلیدی هر یک از راهبردهای مذکور را به‌صورت عمل گرایانه به مفاهیمی قابل دستیابی تجزیه نموده و آنها را مورد آسیب‌شناسی قرار می دهد و بدین وسیله چارچوبی برای سلب شکاف انتظارها و بهبود سازوکار حکمرانی به ارمغان می آورد.

strategic gap analysis of the general policies of economic security in the islamic republic of iran

in recent years, economic security has taken the forefront in the demands of both the supreme leader and the people from the system. although the general policies of the country’s economic security have been on the agenda since the beginning of the 2010s, they have consistently been the system’s achilles’ heel, to the extent that the system has faced a significant gap in expectations regarding the general policies of economic security. in this regard, the aim of the present research is to conduct a strategic gap analysis of the general policies of economic security in the country. this is intended to provide a foundation for diagnosis and improvement of the existing strategies. the present research is a qualitative study using content analysis method. it utilizes a triangulation of data sources, including statements made by imam khomeini (peace be upon him) and by the supreme leader, the perspectives of official authorities within the system, and the ideas of economic and political pundits in the country. the findings of this research indicate that among the five-fold policies of economic security in the islamic republic of iran, enhancing the value-added of investments is emphasized by the system more than other dimensions and plays a pivotal role for the other four dimensions. moreover, each dimension of the mentioned policies is equipped with seven comprehensive strategies, providing an economic, political, supervisory, and judicial tactical umbrella to achieve the goals of each dimension of the general policies of economic security. the strategic gap analysis actively breaks down the key nuclei of each of the mentioned strategies into achievable concepts, critically assesses them, and thereby provides a framework for closing the expectation gaps and improving the governance mechanisms.