ایجاد جهش القایی در انگور رقم یاقوتی (Vitis vinifera Var.Yagoti)

یکی از محاسن بسیار مهم انگورهای بی‌دانه، نبود بذر، در حبه‌های آن است ولی مهمترین پیامد این پدیده، کوچک بودن حبه‌ها ست. به همین دلیل، افزایش عملکرد ارقام بی‌دانه و بزرگتر شدن اندازه حبه‌های آن از طریق پلی‌پلوییدی ضروری به نظر می رسد. اهداف این بررسی عبارتند از تعیین بهترین غلظت کلشی سین و مدت زمان کاربری آن، بررسی و مقایسه بیومتری بافت‌های دی پلویید و اتوتتراپلویید انگور یاقوتی، تهیه و تعیین کاریوتیپ کروموزومی انگور رقم یاقوتی دیپلویید و تتراپلویید، بررسی ساختار سیتولوژیکی قسمت‌های مختلف رویشی انگور رقم یاقوتی. این آزمایش در بهار 1389 در ایستگاه تحقیقات انگور تاکستان شروع شد. پس از هرس هر روز جوانه‌ها مورد بازدید قرار گرفته و به محض تغییر رنگ ورشد اولیه در نوک جوانه‌ها، غلظت‌های مختلف کلشی‌سین به پنبه آغشته نموده و طبق مدت زمان‌های تیماری بر روی جوانه‌ها قرار داده شد. طرح در قالب بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار بصورت فاکتوریل اجرا گردید که فاکتور غلظت کلشی‌سین در 6 سطح (1/0، 3/0، 5/0 ، 7/0 ، 9/0 ، 1/1 درصد) و مدت زمان کاربری آن در 4 سطح (24،48،72 و 96 ساعت) همراه با شاهد بود. 60 روز پس از اعمال تیمارها، از ساقه برگ‌های تولید شده جدید، نمونه برداری شد و مطالعات بیومتری میکروسکوپی بر اساس اندازه گیری ابعاد سلول های محافظ روزنه، ابعاد سلول‌های اپیدرمی برگ و تعداد کلروپلاست موجود در سلول های محافظ روزنه برای اثبات تتراپلوییدی انجام گرفت. پس ازتجزیه واریانس و مقایسه میانگین تیمارها با شاهد به روش دانکن، کلشی‌سین باغلظت 9/0 و 1/1 درصد در72 و 96 ساعت بهترین تیماربرای ایجاد اتوتتراپلوییدی به دست آمدند. سپس در پاییز همان سال از شاخه‌های اتوتتراپلویید (تایید شده به روش بیومتری) قلمه تهیه گردید. شمارش کروموزوم در ریشه های قلمه ها انجام گرفت و تتراپلوییدی در شاخه های تیمارهای کشی‌سین باغلظت 9/0 و 1/1 درصد در 72 و 96 ساعت نیز به اثبات رسید. همچنین قطر ریشه تولید شده در ساقه های اتوتتراپلویید و دیپلویید (شاهد) اندازه گیری و مقایسه شد که برتری قطر ریشه رقم اتوتتراپلویید به دیپلویید مورد تایید قرار گرفت. در این آزمایش کلشی سین با غلظت 9/0 و 1/1 درصد و مدت زمان کاربری 72 و 96 ساعت بهترین تیمار برای ایجاد جهش القایی و اتوتتراپلوییدی بدست آمد. باتوجه به مسایل اقتصادی و هزینه کاربری کلشی سین، تیمار 9/0 درصد با 72 ساعت بهترین تیمار معرفی می گردد. مهمترین نتیجه کاربردی این تحقیق تولید انگور رقم اتوتتراپلویید یاقوتی است که اندازه حبه در آن بزرگتر از اندازه حبه رقم دیپلویید یاقوتی خواهد بود.