ارزیابی قانون بانکداری بدون ربا در عرصه اجرا (سنجش نگرش های گروه های ذیربط و مطالعه موردی قراردادهای مشارکتی)

وجه تمایز بانکداری اسلامی نسبت به سایر سیستم‌های بانکی، ضرورت مشارکت وام دهنده در ریسک فعالیتی است که دریافت‌کننده تسهیلات انجام می‌دهد. به بیان بهتر انتظار بر این است که بانک‌های اسلامی، با مشارکت در ریسک، به جای پول که از عنصر ریسک تهی است بنگاه‌های تولیدی را به سرمایه مخاطره‌پذیر مجهز سازند. امری که در صورت تحقق می‌تواند زمینه‌ساز جهش تولید و رشد اشتغال باشد. با این وجود به نظر می‌رسد در عرصه عمل، ناتوانی در نظارت دقیق بر فرآیند اعطای تسهیلات و رفع عدم تقارن اطلاعاتی نسبت به مشتریان، شبکه بانکی کشور را ناگزیر از آن ساخته که با اجتناب از مخاطره، به شیوه‌های تامین مالی مبتنی بر نرخ بهره ثابت روی بیاورند؛ غافل از آنکه این جهت‌گیری، بیش‌ترین آسیب را متوجه فعالیت‌های تولیدی خواهد نمود. این مقاله به سنجش عملکرد نظام بانکی کشور در تامین سرمایه مخاطره‌پذیر پرداخته و قصد دارد به این پرسش پاسخ دهد که تا چه اندازه سیستم بانکی کشور، خود را در ریسک فعالیت‌های تولیدی اقتصاد سهیم می‌داند. بدین منظور، هم عملکرد نظام بانکی در عرصه اجرا و هم نگرش عمومی افراد ذی ربط نسبت به عملکرد این سیستم مورد سنجش قرار گرفته است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد نه تنها در عمل سیستم بانکی کشور در تامین سرمایه مخاطره‌پذیر ناتوان بوده که علاوه بر آن گروه‌های ذی ربط اعم از کارکنان شبکه بانکی به عنوان مجریان، نمایندگان مجلس شورای اسلامی به عنوان قانون گذاران، محققین اقتصاد اسلامی در حوزه و دانشگاه به عنوان نظریه پردازان و همچنین مشتریان بانک نسبت به عملکرد این سیستم در تامین سرمایه مخاطره‌پذیر نگرش مثبتی ندارند.