مدخلی بر ویژگیهای رهبری اخلاقی در نهج‌البلاغه

در این مقاله ویژگیهای رهبری اخلاقی مکتب اسلام در نهج‌البلاغه دربردارنده خطبه‌ها، نامه‌ها و کلمات قصار امیرالمومنین امام علی(ع)، با استفاده از دانش فقه‏الحدیث و تحلیل مضمون ارائه شده است.(1) در طی مراحل و مراتب شناسه‌گذاری در ابتدا حدود 7000 شناسه اولیه، سپس حدود 5800 شناسه اولیه و در سومین شناسه‌گذاری حدود 4000 شناسه اولیه استخراج شد. با تشکیل شبکه مضمونها در حوزه‌های سه‌گانه انسانشناسی، جهان‌شناسی و خداشناسی «آگاهی‏بخشی غفلت‏زدا» به‌عنوان مضمون فراگیر شناسایی شد. در حوزه انسانشناسی شش مضمون سازمان‏دهنده شامل توجه به رابطه با خود و با دیگران، هدایت‌پذیری، نگرش به رفتار و مسئولیت‏شناسی مقام و کسب فضائل اخلاقی با 22 مضمون پایه، در حوزه جهان‌شناسی چهار مضمون سازمان‏دهنده توجه به دنیا، آخرت، مرگ و تهدیدات محیطی با 16 مضمون پایه و در حوزه خداشناسی سه مضمون سازمان‏دهنده توجه و شناخت صفات الهی، هدایت انسانها و پیروی از هدایت خدا با 13 مضمون پایه شناسایی شد. توجه همزمان به این حوزه‌ها برای رشد همه‌جانبه انسانها نشان از برتری رهبری مبتنی بر اخلاق اسلامی دارد.