مرور دامنه پژوهش‌های مدیریت راهبردی اسلامی در ایران: فرامطالعه مقالات منتشرشده تا سال 1400 هجری شمسی

تاکنون مقالات متعدّدی در حوزۀ مدیریت راهبردی اسلامی تدوین شده است؛ بااین‌حال، مطالعات این حوزه پراکندگی موضوعی دارند. وجود یک نقشۀ مطالعاتی جامع برای حل این موضوع و تدوین برنامۀ راهبردی برای تحوّل و ارتقای دانش مدیریت راهبردی اسلامی ضروری است. سوال اصلی این پژوهش این است که: «اندازه و دامنۀ ادبیات موجود در حوزۀ مدیریت راهبردی اسلامی چقدر است؟ چه نقاط قوت و ضعفی دارد و در کدام حوزه‌ها خلا پژوهشی بیشتری نمایان است؟». روش تحقیق این پژوهش، مرور دامنه‌ای است و ورودی آن تمامی مقالات فارسی حوزۀ مدیریت راهبردی اسلامی هستند که در جامعۀ علمی جمهوری اسلامی ایران منتشر شده‌اند. بر اساس بررسی‌های انجام‌گرفته مجموعاً 565 پژوهش در این حوزه انجام شده که پس از غربالگری‌های علمی، 36 پژوهش مورد بررسی دقیق قرار گرفتند. نتایج نشان می‌دهد که این حوزه خلا نظری دارد؛ اگرچه پژوهش‌های این حوزه در سال‌های اخیر سیر صعودی داشته‌اند، اما تعداد آن‌ها بسیار کم است. علی‌رغم غنای بسیار زیاد منابع اسلامی اعمّ از قرآن کریم، احادیث شریف، منابع کلامی، فلسفی، اخلاقی، فقهی و...، متاسفانه از این منابع در دانش مدیریت راهبردی بسیار کم استفاده شده است. همچنین در این پژوهش، برای اولین بار، الگوی طبقه‌بندی هفت‌لایه‌ای مباحث مدیریت راهبردی ارائه شده است که عرضه پژوهش‌های مدیریت راهبردی اسلامی بر این الگو نشان می‌دهد بیش از 60% پژوهش‌های این حوزه صرفاً در لایۀ فرایند مدیریت راهبردی انجام شده و در سایر لایه‌ها یا اساساً پژوهشی انجام نشده و یا پژوهش‌های انجام شده بسیار حداقلی هستند. در نهایت تلاش شده با توجه به دامنۀ به دست آمده و ظرفیت‌های موجود در منابع اسلامی، پیشنهاداتی جهت تحوّل و ارتقای این حوزۀ دانشی مهم عرضه گردد.

scoping review of research of islamic strategic management in iran: meta-study of articles published up to 1400 ah

several studies have been conducted in the field of islamic strategic management. however, the topics of these studies are sporadic. it is necessary to have a comprehensive study plan to solve this problem and develop a strategic plan for transforming and enhancing islamic strategic management knowledge. the primary question of this study is: &what is the size and scope of the existing literature in the field of islamic strategic management?& what are its strengths and weaknesses and in which areas is there a greater research gap?& the method of this study is a scoping review, and its input is all persian articles in the field of islamic strategic management that have been published in iran. based on the reviews, 565 studies have been conducted in this field. after the scientific screening, 36 studies were carefully reviewed. the results revealed that there is a theoretical gap in this field. although studies in this field have increased in recent years, their number is still very small. despite the richness of islamic sources, including the holy quran, authentic hadiths, theological, philosophical, ethical, jurisprudential sources, etc, these sources have unfortunately been used very little in strategic management knowledge. a seven-layer classification model of strategic management issues has been presented for the first time in this study. islamic strategic management studies based on this model indicate that more than 60% of the studies in this field are conducted only in the layer of strategic management process and no study has been conducted in other layers and the number of the studies is small. finally, given the scope obtained and the existing capacities of islamic sources, some recommendations were presented for transforming and promoting this crucial field of knowledge.