پژوهش‌های مدیریت رفتار سازمانی با رویکرد اسلامی: مرور دامنه‌ای

جایگاه محوری انسان در سازمان، حوزه مطالعاتی رفتار سازمانی را به یکی از نخستین حوزه‌های مورد توجه در مطالعات سازمان و مدیریت تبدیل کرده و به‌عنوان حوزه‌ای اصلی و پایه‌ای، همواره مورد توجه محققان بوده است. با توجه به اثرگذاری مفروضه‌های انسان‌شناسی بر محتوای مطالعات رفتار سازمانی، همگام با توسعه رویکردهای اسلامی در مطالعات مدیریت، نگاه‌های اسلامی در تحقیقات رفتار سازمانی نیز مورد استفاده و اقبال محققان قرار گرفته که ثمره آن حجم قابل‌توجهی از تحقیقات در این حوزه است. بر این اساس، هدف این پژوهش شناسایی رویکردها و روندهای موجود در تحقیقات انجام‌شده در این حوزه در سپهر جامعه علمی جمهوری اسلامی ایران است. روش‌‌شناسی تحقیق شامل مرور دامنه‌ای انتخاب‌شده و تحقیقات مورد بررسی کلیه مقالات علمی‌ پژوهشی منتشرشده تا زمان انجام پژوهش است که پس از پالایش اطلاعات،‌ 279 مقاله مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان می‌دهد که سیر صعودی انتشار تحقیقات این حوزه که از ابتدای دهه 70 آغاز شده است در سال 1395 با انتشار 39 مقاله به اوج رسیده و متاسفانه دوباره این روند نزولی بوده است. هم‌چنین با توجه به نتایج پژوهش، بیشترین رویکرد روش‌شناسی حاکم بر این تحقیقات، رویکرد‌ کیفی به میزان 62 درصد از کل تحقیقات و بیشترین موضوعات موردتوجه در تحقیقات به‌ترتیب اخلاق،‌ رهبری، انگیزش و فرهنگ ‌سازمانی بوده است. از حیث منابع مورداستفاده در تحقیقات نیز،‌ نهج‌البلاغه،‌ دیدگاه اندیشمندان اسلامی و قرآن کریم، به‌ترتیب بیشترین استفاده را در تدوین تحقیقات حوزه رفتار سازمانی اسلامی داشته‌اند.

the organizational behavior management researches with an islamic approach: a domain review

the central position of man in the organization has made the study area of ​​organizational behavior one of the first areas of interest in organization and management studies, and as a main and basic area, it has always been the focus of researchers. due to the impact of anthropological assumptions on the content of organizational behavior studies, along with the development of islamic approaches in management studies, islamic views in organizational behavior research have also been used and favored by researchers, the result of which is a significant amount of research in this field. based on this, the aim of this research is to identify the approaches and trends in the research conducted in this field in the sphere of scientific society of the islamic republic of iran. the research methodology includes the review of the selected domain and the investigated research of all scientific research articles published up to the time of conducting the research, and after refining the information, 279 articles were reviewed. the results show that the upward trend in the publication of research in this field which started in the early 70s reached its peak in 2015 with the publication of 39 articles, and unfortunately, this trend has been downward again. also, according to the results of the research, the most dominant methodological approach in this research was the qualitative approach in the amount of 62% of the total research, and the most important topics in the research were ethics, leadership, motivation, and organizational culture. in terms of the sources used in the research, nahj albalagha, the viewpoint of islamic thinkers and the holy qur’an, respectively, have been used the most in compiling research in the field of islamic organizational behavior.