بررسی واکنش شاعران مکتب بازگشت به پدیدۀ جنگ ایران و روس

وقوع جنگ ایران و روس‌، شعر عصر قاجار را به تجربه‌ای جدید در ورود به مسائل اجتماعی سیاسی و واکنش به حوادث مهم عصر واداشت. این جنگ های خونین و طولانی که در نیمۀ اول قرن سیزدهم هجری روی داد، برخی از شاعران این دوره را که در چارچوب مکتب «بازگشت ادبی» فعالیت می کردند، به واکنش واداشت. بررسی این واکنش ها، به دسته بندی دو گروه از شاعران بزرگ این عهد انجامید:    1. شاعران «جامعه گرا»، همچون میرزا ابوالقاسم قائم مقام و نشاط اصفهانی که علاوه بر شاعری، از سیاستمداران بزرگ ایران نیز بوده و با نگاه تحلیلی به پدیدۀ جنگ نگریسته اند؛ همچنین شاعرانی چون صبای کاشانی، مجمر اصفهانی، خاوری شیرازی و عبدالرزاق بیک دنبلی که گرچه قصاید زیادی در مدح شاه و شاهزادگان قاجار سروده اند، به وقایع جنگ و مسائل جاری کشور نیز بی توجه نبوده اند؛ 2. شاعران «غیرجامعه گرا» همچون سحاب اصفهانی و وصال شیرازی که در فضای ملتهب کشور، صرفاً کارشان ترتیب چند لفظ و به هم بافتن چند مصراع در مدح کسان بود. نگارنده در این جستار می کوشد تا با مطالعۀ آثار و دیوان های شعرای مکتب بازگشت، واکنش آنها را به جنگ ایران و روس بکاود و بازتاب این واقعۀ بزرگ را در اشعارشان بررسی کند.