مطالعه تصویر دهه بیست جنوب ایران در رمان همسایه ها

یکی از مسایلی که در خوانش یک اثر ادبی مورد توجه قرار می گیرد، بررسی نحوه بازخورد تصویر اجتماع و روابط مختلف موجود در جامعه در دنیای تخیل نویسنده است. آن چه در ذهن نویسنده می‏گذرد بی‏تردید از برداشت‏ها، قضاوت‏ها و احتمالا ایدیولوژی‏های سیاسی اجتماعی زمان او خالی نیست. احمد محمود، نویسنده نام آشنای خطه جنوب، در رمان همسایه ها با نگاه واقع گرایانه خود توانسته است با نشان دادن مراحل رشد و تکوین یک نوجوان بر گستره روزگار ملی شدن صنعت نفت و دوره فعالیت های حزبی، دغدغه های نسلی را عیان کند. آشنایی همه جانبه نویسنده با اقلیم و فضای روزگار داستان، خلق زبان و توصیفات قوی، شخصیت های ملموس و دوست داشتنی، روایت خطی و پرکشش، نمایش واقعی و باورپذیر از فرهنگ و عقاید و گرفتاری های مردم و ارایه تصویری صادقانه از وقایع سیاسی دوره ملی شدن صنعت نفت، از مهم ترین شاخصه های این اثر است. «خالد» در رمان همسایه ها در حقیقت نماد ملتی است که روزگاری طولانی گرفتار استعمار بیگانه بوده و حقوق خویش را نشناخته است، اما سرانجام به آن مرحله از شناخت می رسد که در راه ملی گرایی حقیقی خود، با جهل، فقر و ظلم مبارزه می کند.