واکاوی اندیشه های ماسونی آخوندزاده با تکیه بر نمایشنامه مسیو ژوردان

در مقاله حاضر، با بررسی گرایش میرزا فتحعلی آخوندزادهبه انجمن فراماسونری و ارتباطش با اعضای فراموش خانه ملکم خان، به نمایشنامه نویسی او از منظر این ارتباط پرداخته ایم. در این پژوهش ابتدا گرایش آخوندزاده به محافل فراماسونری در تفلیس و ارتباط او با فراموش خانه ملکم-خان اثبات و به مولفه های فکری مشترک او با فراموش خانه ملکم خان و اعضای آن اشاره و سپس جایگاهِ نمایشنامه در اندیشه آخوندزاده تبیین شده است. همچنین نشان داده ایم چگونه انتخاب قالب نمایشنامه از جانب آخوندزاده، در هماهنگی و سازگاری با گرایش های فراماسونری او بوده است. در همین زمینه نمایشنامه «حکایت مسیو ژوردان، حکیم نباتات و درویش مُستعلی شاه مشهور به جادوگر» تحلیل و بازتاب اندیشه های فراماسونری در آن نشان داده شده است.در این نمایشنامه مسیوژوردان، نماینده بینش عقلانی ای است که باب میل آخوندزاده و همفکرانش در فراموش خانه بود. شهبازبیگ هم که جوانی اهل دانش و شیفته رفتن به فرنگ است، نمونه ای از تحصیل کردگان زمان آخوندزاده است که خواهان بهره گیری از علوم فرنگ هستند. در مقابل این جبهه، درویش مستعلی شاه و شخصیت های زن داستان قراردارند که جهان توسعه نیافته و دور از عقلانیت را نمایندگی می کنند و از نظر آخوندزاده وجه بارز فرهنگ شرق هستند.