وزن در شعر و موسیقی(پژوهشی در مبانی عروض و ایقاع)

ایقاع، میزان موسیقیِ موزون است؛ چنان‌که عروض میزان کلام منظوم است. ایقاع مانند عروض، دارای اوزانی است که آن ها را در اصطلاح موسیقی قدیم ایران، ادوار یا ادوار ایقاعی گویند. ادوار ایقاعی از ارکان و ارکان نیز از نقره یا ضربه تشکیل شده‌ که این ضربات معادل حرف در شعر است. زمان‌های میان نقرات، تعیین‌کننده وزن ایقاعی هستند. در این پژوهش علم ایقاع و عروض و کلیه نقاط مشترک و نیز تفاوت هایی که آن‌ها در تقسیمات خود با یکدیگر دارند؛ اعمّ از تاریخچه، واضع و گاه سبب تسمیه بخش‌های مختلف بررسی شده است. نکته‌ها و پیشنهادهایی نیز با توجه به ایقاع که قابل استفاده در عروض به‌ نظر می‌رسد، همراه با مطابقت بخش‌های مختلف ارایه می‌شود. برای بررسی ایقاع و عروض، آن‌ها را طبق کتاب‌های قدیم موسیقی ایرانی و عروض سنتی شرح دادیم. میزان امکان مطابقت عروض و ایقاع و ظرفیت‌‌های به ‌دست‌ آمده، از یافته‌های این پژوهش است که به شناخت بهتر وزن درونی و موسیقیِ شعر می‌انجامد و به کاربرد بهتر کلام در موسیقی کمک می کند. ایقاع و عروض را می‌توان از یک سرچشمه دانست که در دو حوزه شعر و موسیقی پدیدار شده‌اند؛ چنان‌که واضع هر دو را نیز خلیل ‌بن احمد فراهیدی می‌‌دانند.