کمینه‌‌گرایی در خرده‌‌حکایت‌‌های تذکرهالاولیا: استراتژی زیبایی‌شناختی

اوضاع اجتماعی و نیاز‌‌های فرهنگی موجود در اوایل دهه هفتاد میلادی، زمینه‌‌ساز شکل‌‌گیری جنبشی به نام «کمینه‌‌گرایی» شد که اندک‌اندک در حوزه‌‌های گوناگون هنر و ادبیّات تجّلی یافت. «داستانک» یا «داستان کوتاهِ کوتاه» از نمونه‌های برجسته این رویکرد در ادبیّات داستانی است. هر چند پیشینه شکل‌‌گیری این نوع ادبی را عموماً به غرب نسبت داده‌‌اند، بسیاری از نویسندگان آثار ادبی مشرق‌زمین و به‌ویژه ادبیّات فارسی، از روزگاران پیشین از این نگرش در آثار خویش بهره برده‌‌اند. از این رو نمونه‌‌های فراوانی از آثار کمینه‌‌گرا در متون کهن ادبیّات فارسی وجود دارد. برای نمونه، تذکرهالاولیا حاوی حکایات و خرده‌‌حکایات متعدّدی است که برای بیان مفاهیم مورد نظر نویسنده به عامّه مردم، با زبانی موجز و ساده و گویا، به رشته تحریر در‌‌آمده ‌‌‌‌است، به گونه‌‌ای که می‌‌توان حضور مولّفه‌های کمینه‌‌گرایانه در متن را از ویژگی‌‌های برجسته این کتاب تعلیمی دانست. نویسندگان مقاله، از یک ‌‌سو درصدد کاربست شاخصه‌‌های متون کمینه‌‌گرا به پاره‌‌ای از حکایات کتاب تذکرهالاولیا و سنجش آنها از منظر ویژگی‌‌های ساختمند نوع ادبی داستانک هستند، و از سوی دیگر، به چرایی بهره‌‌مندی عطّار از این رویکرد مدرن ادبی پاسخ‌ گفته‌اند.