کارکرد اقتضای حال در حکایات گلستان سعدی

در این گفتار به این موضوع می‌پردازیم که سعدی در گلستان چگونه همه عوامل موثر در برقراری ارتباط کلامی (متکلم، مخاطب و کلام) را در نظرداشته و مقتضیات هر یک را در جای خود رعایت کرده است. او ویژگی هایی را برای متکلم بلیغ برمی‌شمارد و به متکلم توصیه می‌کند که در هر حال مقتضای حال و مقام را در نظر داشته باشد و سخن مناسب حال گوید. سعدی آمادگی ذهنی مخاطب را به اندازه فصاحت و بلاغت متکلم در تاثیر سخن واجب و لازم می‌داند. او در گلستان هر سه جنبه کلام (موضوع، ساختار و لحن) را مطابق با اقتضای حال ترتیب داده است. تنوع موضوع در گلستان گویای دقت نظر و توجه سعدی به طیف گوناگون مخاطبان مختلف و احوال آنها است.  سعدی اقتضای حال را در ساختار کلام نیز در نظر دارد و از تمام امکانات و ابزارهای زبانی همچون ایجاز و اطناب، کنایه، تمثیل و ایهام بهره می برد. وی در انتخاب لحن نیز تنوع مخاطبین خود را در نظر دارد و لحن های گوناگون در متن گلستان گویای این امر است. در این پژوهش مسئله اقتضای حال در حکایات گلستان بررسی شده و برای هر کدام از مقتضیات کلام نمونه هایی از این کتاب ارزشمند ذکر شده است. با پی بردن به مقتضای حال کلام و اغراض ثانویه جملات می‌توان به درک بهتری از حکایات گلستان دست یافت. این پژوهش به روش تحقیقی_تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای انجام شده است.

the functions of present condition in saadi golestan’s anecdotes

in this speech, we discuss how saadi in golestan considered all the effective factors in establishing verbal communication (prolocutor, audience and speech) and observed the requirements of each  one in its place. he enumerates the characteristics of an eloquent theologian and advises the speaker to always keep in mind the requirements of the situation and position and speak the words appropriate to the situation. saadi considers the mental preparation of the audience to be as important as the eloquence of the speaker in the impact of the speech. in golestan he has arranged all three aspects of speech (subject, structure and tone) according to the current requirement the diversity of the subject in golestan shows saadi’s careful attention to the divers rang of different audience and their moods. saadi also considers the requirements of the present in the structure of the speech and uses all the possibilities and linguistic tools such as brevity and verbosity, simile, allegory and allusion. saadi also considers the diversity of his audience in the choice of tone and the various tones in golestan’s text are indicative of this. in this research, the requirement of the present in golestan’s anecdotes has been investigated and examples from golestan have been mentioned for each of them. a better understanding of golestan’s anecdotes can be achieved by realizing the appropriateness’ of the speech and the secondary purposed of the sentence. this research has been done by analytical - researched method and using library resources.