گونه‌های نوآوری‌ در غزل‌های‌ منوچهر نیستانی

پس از رواج نظریّه‌های نیما در شعر معاصر، به مرور تحوّلات عمده‌ای در قالب غزل ایجاد شد و نوآوری‌هایی متناسب با عصر تجدّد در شکل و محتوا و زبان و بیان آن رخ داد؛ تا جایی که کم‌کم جریان غزل نو شکل گرفت. شاعران این جریان در حوزه‌های مذکور برای غزل، تحوّلات چشمگیری را رقم زده‌اند. یکی از غزل‌پردازان نوگرا، منوچهر نیستانی است که با توجّه به زمان ارائه غزل‌هایش جا دارد او را از پایه‌گذاران تحوّل در غزل فارسی به شمار آوریم و بپرسیم در غزل‌های این شاعر کدامین گونه‌های نوآوری وجود دارند؟ هدف این پژوهش آن است که با روش توصیفی- تحلیلی، چگونگی حرکت نیستانی به سوی نوسازی غزل فارسی تبیین شود. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که او در شکل بیرونی غزل‌، نوآوری‌های قابل ملاحظه‌‌تری دارد و از جمله آن‌ها تحوّل در شکل نوشتاری، علائم سجاو‌ندی، تعداد مصراع‌های بیت، تعداد ابیات، تکرار بیت، وزن و قافیه است. علاوه بر این، تلاش‌های این شاعر برای نوآوری‌ در شکل درونی غزل، مورد تحلیل قرار گرفته ‌است و برای این منظور، به واکاوی کاربرد روایت، صور خیال تازه، پارادوکس‌های جدید و تناسب‌های نو در غزل وی پرداخته‌ایم. بیشتر این نوجویی‌ها، نخستین بار، در غزل وی ظهور کرده‌اند و از آنجا به غزل نو راه یافته‌اند.

Types of Innovation in Manouchehr Neyestani’s Sonnets

After the spread of Nimayi poetry, major changes took place in sonnet forms, and innovations were fostered in accordance with the age of modernity in language, expression, form, and content, so that little by little “new sonnet” was formed. The poets of this movement made significant changes in these areas in sonnet. One of the modernist lyricists is Manouchehr Neyestani, who, considering the time of presenting his sonnet, should be regarded as one of the founders of modernization in the form of Persian sonnet. The purpose of this study is to explain the way he moved towards the modernization of Persian sonnet. The research findings show that he fostered significant innovations in the external form of the sonnet, including changes in typology, punctuation, number of verses, repetition of verses, meter, and rhyme. Nevertheless, his efforts to innovate in the content of sonnet have been analyzed too, and for this purpose, we have studied the narrative, imagery, and paradoxes in his sonnets. Most of these innovations first appeared Neyastani’s sonnets and from there they found their way to the “new sonnet.”