فرمان سه‌زبانۀ چینی فارسی اویغوری در دیوان سلسلۀ مینگ در چین (1386 تا 1616م/ 787 تا 1025ق)*

مراودات ایران و چین منحصر به روابط سیاسی اقتصادی نیست. با حملۀ چنگیزخان به چین در اوایل قرن چهاردهم میلادی و روی کارآمدن سلسلۀ «یوان» (大元yuan1271 تا 1368م)، شرایط جدیدی برای اقوام غیربومی چین به ‌وجود آمد تا به نظام اداری دیوانی این کشور وارد شوند. در واقع حاکمان مغولی با به‌کارگیری نیروهای غیربومی، امکان تداوم حیات سیاسی خود را در چین فراهم کردند. یکی از گروه‌های بزرگ قومی که طیّ این دوره به چین مهاجرت کردند یا کوچ داده شدند، فارسی‌زبانان ساکن ماوراءالنّهر، خراسان و دیگر نقاط ایران بودند. این مهاجران در امور مختلف اداری و تجاری مشغول شدند و زبان فارسی نیز به‌تدریج به امور اداری و روابط خارجۀ چین راه یافت؛ به عبارت دیگر، زبان فارسی در چین از دو طریق نظام اداری سلسلۀ یوان و گروه‌های فارسی‌زبان گسترش یافت و به زبان میانجی اقوام مسلمان و زبان دینی یکی از گروه‌های قومی جدید به نام «هوی‌هوی» (回回hui hui) تبدیل شد که از تبار همان مهاجران فارسی‌زبان بودند. این کاربرد در نظام اداری چین در دوره سلسلۀ مینگ (明朝 ming1386 تا 1616م/787 تا 1025ق) ادامه یافت و برای ترجمۀ متون فارسی به چینی واحد اداری جدیدی در دیوان پادشاه به وجود آمد و اسناد بسیاری به زبان فارسی نوشته شد. فرمان سه‌زبانۀ چینی فارسی اویغوری که در این مقاله معرّفی شده است، یکی از این اسناد فارسی دیوانی است که خطاب به یکی از بزرگان مسلمان شهر «یانجو» (yangzhou 扬州) به نام «امیرحاجی» است. این مقاله ضمن معرّفی پیشینۀ کاربرد زبان فارسی در امور اداری چین، فرمان سه‌زبانۀ موجود در موزۀ اقلیّت‌های قومی پکن را مورد بررسی، بازخوانی و ارزیابی تاریخی قرار می‌دهد.

The PersianChineseUyghur Trilingual Decree at the Court of the Ming Dynasty (13861616 AD)

IranChina relations are not limited to political and economic affairs. The invasion of China by Genghis Khan in the early 14th century and the rise of Yuan Dynasty changed the situation for China’s nonindigenous ethnics.  The ruling Mongols used these immigrants as their administrative agents in China. In fact, the Mongol rulers of China exploited these nonindigenous forces to prolong their political presence in this country. A large ethnic group that migrated (or was forced to migrate) to China during this era was the Persian speakers of Transoxiana, Khorasan, and other parts of Iran. These immigrants were appointed to different administrative and commercial positions by Mongol rulers of China and as a result, Persian language was gradually introduced to Chinese administrative and commercial literature. In other words, the spread of Persian language in China is due to the administrative system of the Yuan Dynasty on the one hand, and the immigration of Persian speakers to China on the other. During this epoch, Persian became the common tongue between Muslim ethnicities and a newlyformed ethnic group called Hui Hui. This new ethnic group was rooted in the community of the Persian speaker immigrants from Transoxiana and other parts of Iran who were settled in China and were absorbed in the Chinese society. The use of Persian in Chinese administrative system continued in the Ming Dynasty era. A new department was even established in the court of the King for translation of Persian texts to Chinese. Consequently, several documents were created in Persian in the administrative branch of the Ming Dynasty, one being the ChinesePersianUighur decree presented in this paper. The decree was issued to a Muslim official, Amίrhāji, in the city of Yangzhou. This study aims to investigate and review this trilingual decree, which is kept in China Cultural Palace of Nationalities in Beijing, and evaluate the historical aspects of its writing in addition to explaining the background of the application of Persian language in Chinese administrative affairs.