نسخۀ خطّی تذکرۀ کلام‌الملوک باباجان قزوینی؛ اقتباس یا استنساخ از تذکره‌الاولیای عطّار نیشابوری

تذکرۀ کلام‌الملوک، اثری عرفانی به زبان فارسی است که کمال‌الدّین حاجی‌بابا بن میرزاجان قزوینی، یکی از برجسته ترین شاگردان شیخ‌بهایی، آن را در 1403ق تالیف کرده است. یگانه‌نسخۀ خطّی این کتاب  به شمارۀ 10294 در کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی نگهداری می شود. موضوع کلام‌الملوک باباجان قزوینی، در احوالات و سخنان عرفا و اولیاست؛ بنابراین، علاوه بر اینکه این اثر، نشانۀ اندیشه های عرفانی مولّف است و مانند اغلب متون عرفانی، دارای نثری ساده و به‌دور از پیچیدگی است و از جملات ساده و کوتاه بهره می گیرد، محتوای آن، نموداری از فرهنگ پرمایۀ عرفان ایران اسلامی و کارنامۀ عرفای فارسی‌زبان و نیز نمایانگر جلوه‌ای از هویّت و فرهنگ ما ایرانیان است. مقالۀ حاضر می کوشد تا با روش توصیفی تحلیلی به این پرسش اصلی پاسخ دهد که چرا بیش از نوددرصد متن عرفانی کلام‌الملوک باباجان، از حیث شکل و محتوا، همانند کتاب عرفانی تذکره‌الاولیای عطّار نیشابوری است؟ دستاورد تحقیق نشان می دهد که نمی توان تذکرۀ عرفانی کلام‌الملوک را کتابی مستقل به شمار آورد؛ زیرا اثر مذکور تحریر و تهذیبی  از تذکره‌الاولیای عطّار است. از آنجا که باباجان، کاتب بوده و آثار عرفا را استنساخ می‌کرده است، به نظر می رسد وی خواسته است از این طریق، جُنگی از زندگی عرفا را فراهم آورد.

Manuscript of Babajan Qazvini’s Tazkereh Kalam alMuluk: Adaptation or Transcription from Attar Neyshabouri Tazkereh alAwliya

The manuscript of Kalam alMuluk (1403 AH) is a Persian mysticism work in Persian written by Kamaluddin Haji Baba bin Mirza Jan Qazvini, one of the most prominent students of Sheikh Baha’i. The only version of this manuscript is kept in the library of the Majlis in 10294 entry. Kalam alMuluk of Baba Jan Qazvini is about the circumstances and words of mystics and saints. Therefore, considering that it shows the author’s mystical thoughts and ideas, and like most mystical texts, its prose is simple and far from ambiguity and complexity using simple and short sentences, its content is also a symbol of the rich mystical culture of Islamic Iran and the record of Persianspeaking mystics reflecting a manifestation of our Iranian identity and culture.The present article tries to answer the main question that why more than ninety percent of the mystical text of Babajan’s theology is similar to Attar in terms of form and content via a descriptiveanalytical method. The results of the research show that the mystical memoir of Kalam alMuluk cannot be considered as an independent book, because the work is a writing and refinement of the memoirs of Attar. Since Babajan was a scriber and transcribed the works of mystics, it seems that he wanted to create an anthology of mystics’ lives.