اهمیت و نقش دست‌نوشته‌های کهن در تصحیح متون (شرح تعرّف و نسخۀ کراچی)

دست نوشته های کهن با ارزش های گوناگون خود، از جمله به دلیل نزدیکی به زمان و زبان مولّف، در تصحیح متون نقش مهمّی دارند؛ به‌ویژه وقتی امانت داری کاتب، اعتماد مصحّح را به خود جلب کند، نسخۀ اقدم می تواند بیش از نسخه های دیگر مورد اطمینان قرار گیرد. نمونه ای کم نظیر از این دست‌نوشته ها، نسخۀ کهن بخشی از شرح تعرّف لمذهب التّصوّف، ‌یکی از منابع مهم و اوّلیّۀ تاریخ عرفان و تصوّف است که در موزۀ ملّی کراچی نگهداری می شود. این دست نوشته، مکتوب در 473ق و دومین نسخۀ تاریخ دار فارسی و شناخته شده در جهان است. مقابله و سنجش این بخش با متن چاپی شرح تعرّف، نشان می دهد که این متن از جهات گوناگون از اصل خود فاصله گرفته است. ما نسخۀ کراچی را با شرح تعرّف چاپی سنجیده و نشان داده ایم که برخی واژه های گویشی، واژه های خاصّ فارسی و عربی، ویژگی های زبانی و دستوری کهن و عبارت های اصیل، به دست کاتبان، دستخوش تبدیل شده و تغییر یافته‌اند؛ چنان‌که متن چاپی، بسیاری از خاصّه های زبانی و سبکی خود را از دست داده است. ما در این مقاله، علاوه بر نشان‌دادن ارزش های این دست‌نوشتۀ کهن، بعضی از ابهامات و خطاهای راه یافته در متن چاپی را نیز نشان داده ایم و امیدواریم که این کار در تصحیح متن چاپی برای آیندگان سودمند باشد.

The Importance and Role of Ancient Manuscripts in the Textual Criticism(Sharh alTa’arruf and Manuscript of Karachi)

Ancient manuscripts play an important role in the textual criticism due to their proximity to the time and language of the author. The oldest version can be trusted more than other versions, especially when the scribe’s fiduciary inspires the corrector’s trust. A rare example of these manuscripts is the ancient version of Sharh alTa’arruf Li Madhab alTasawwuf, which is kept in the National library of Karachi. This manuscript was written in 473 AH, and it is the second available Persian manuscript in the world. The comparing of this manuscript with the printed text of the description of Sharh alTa’arruf shows that this text has deviated from its original text in various ways. We have compared the Karachi version with the printed text and we found that some dialect words, special Persian and Arabic words, ancient lingual and grammatical features and original expressions have been changed, in a way that the printed text has lost many lingual features  and  its literally style. In addition to showing the value of this manuscript, we have also corrected some of the ambiguities and errors in the printed text.