ضرورت تصحیح انتقادی کتاب صحائف‌الوداد و مکاتیب‌الاتّحاد اَدهم عزلتی

ادهم عزلتی خلخالی، ملقّب به «واعظ»، از عارفان قرن یازدهم هجری قمری است. وی رسائل بسیاری در مسائل اعتقادی، اخلاق و عرفان اسلامی دارد که از جملۀ آثار او، رسالۀ صحائف‌الوداد و مکاتیب‌الاتّحاد است. از آنجا که با مطالعۀ آثار این عارف صافی‌ضمیر، می توان به شناخت و جایگاه تصوّف، عرفان شیعی و همچنین ادبیّات عرفانی در سدۀ یازدهم هجری دست یافت، تحقیق دربارۀ این اثر، به‌عنوان یکی از آثار وی که از حیث سادگی، روانی و تواناییِ انتقال موضوعات عقیدتی، اخلاقی و عرفانی شایان توجّه است، برای ما اهمّیّت می‌یابد؛ و از همین‌رو، وجود متنی خالی از اشکال و منقّح از این رساله، ضروری به نظر می رسد. این اثر، پیش تر در مجموعه ای با عنوان مجموعۀ رسائل فارسی ادهم عزلتی خلخالی با تصحیح عبداللّه نورانی به چاپ رسیده است؛ امّا انتقادی‌نبودن این تصحیح، به دورماندن آن از تحقیق و تعلیق، فقدان مقدّمه یا توضیحاتی در چگونگی تصحیح اثر و معرّفی و تبیین‌نکردن جایگاه مولّف در میان عارفان و اندیشمندان هم عصر خود و نیز وجود کاستی هایی در روش تصحیح و به کارنگرفتن نسخه بدل ها در آن، موجب شده است نظریّه‌های ناصواب، بدخوانی ها، گزینش ها و گزارش های نادرستی در متن رساله راه یابد که این مقاله بر آن است تصحیح انجام‌شده را بر اساس مراحل دوگانۀ تصحیح، یعنی «تصحیح متن» و «تحقیق در اثر»، از جهات گوناگون نقد و ضرورت تصحیحی انتقادی از اثر را پیشنهاد کند.

The Necessity of Critical Correction of Adham ‘Uzlati’s Şahāif AlWadād wa Makātib AlIttihād

Adham ‘Uzlati Khalkhali, nicknamed Wāiz, is one of the mystics of the 11th century AH. He has compiled many treatises on Islamic beliefs, ethics and mysticism, including Şahāif AlWadād wa Makātib AlIttihād. Since by studying the works of this bright mind mystic, one can understand the nature and place of Sufism, Shiite mysticism and mystical literature in the eleventh century AH, it is important to us to study on this work while it is simple, smooth and able to transmit the ideological, moral, and mystical issues; Therefore, it seems necessary to have a revised version of this treatise without of wrongs. This work has already been published in a collection entitled Adham ‘Uzlati Khalkhali’s Persian treatises, edited by Abdullah Nourani; However, the lack of critical method in this correction, its avoidance of research and annotation and comments, the lack of methodological introduction or  any explanation about  the method which used by editor of the work and lack of introduction on the treatise and also lack of explanation about  the  author’s position among his contemporary mystics and thinkers, as well as the editor’s defects and slipping during the procedures of correction of the manuscript, Leads him to incorrect theories, misreading, bad selections, and incorrect reports about the text of the treatise. So the presented article suggests a new correction of the treatise in a critical way according two steps of a standard method of edition of manuscripts: correction of the text and study on the texts.