تحلیل عملکرد شگردهای ادبی در داستان کوتاه «گرگ» اثر هوشنگ گلشیری

این مقاله خوانشی صورت‌گرایانه از داستان کوتاه «گرگ» از مجموعۀ نمازخانۀ کوچک من، اثر هوشنگ گلشیری ارائه می­‌دهد. بخش­‌های آغازین مقاله به ‌مرورِ برخی از اصول مبنایی مکتب فرمالیسم روسی می­‌پردازد. در همین بخش­‌ها، با مروری بر آرای گلشیری دربارۀ فرم در ادبیّات، ضمن تاکید بر تاثیرپذیری او از صورتگرایان روسی و نهضت رمان نو در فرانسه، کوشیده‌­ایم تا مبنای نظری خوانش پیشرو از داستان «گرگ» را نیز تبیین کنیم. در واقع، در این پژوهش نویسندگان کوشیده­‌اند تا اثر گلشیری را براساس نوشته­‌های نظری خود او دربارۀ فرم در ادبیّات داستانی بررسی کنند. می‌­توان گفت بررسی شگردهای ادبی در داستان «گرگ»، درک روشنی از آثار نظری گلشیری به‌دست‌می‌­دهد. پژوهش حاضر نشان می‌­دهد که گلشیری با استفاده از شگردهایی چون انتخاب راوی اوّل شخص فرعی، درهم‌ریختن زمان وقوع حوادث، استفاده از باور عمومی و شایعه، ارائۀ روایت به‌صورت تکّه­‌های مجزّا، استفاده از روایت­‌های متناقض و بهره‌­گیری از زبانی نامتعارف و پر سکته، به ابهامی ساختاری و هدفمند دست یافته که غایت آن آشنایی‌­زدایی است؛ به‌عبارت‌دیگر، شگردهای نامبرده تا اندازۀ زیادی از خاصیتِ «ارجاعیِ» زبان متن کاسته و ضمن «برجسته»‌کردن مولّفه‌­های شکلی، متن را به سطحی از «ادبیّت» رسانده است.

An Analysis of the Function of Literary Devices in Hooshang Golshiri’s “The Wolf”

This article presents a formalist reading of Houshang Golshiri’s short story The Wolf. The first sections of this article provide an overview of the basic principles of Russian formalism. In these sections, Golshiri’s views on form and formalism in literature are evoked to emphasize his being influenced by the Russian formalists and the new novel in France. By doing so, we have attempted to explain the theoretical framework applied to the present reading of The Wolf. Indeed, here Golshiri’s short story has been read according to his own theoretical writings on form in narrative fiction. It can be said that examining the literary devices in The Wolf provides a clear understanding of Golshiri’s theoretical works. The present study shows that Golshiri uses techniques such as choosing a minor firstperson narrator, disrupting the timing of the events, reporting public belief and rumor, delivering his narrative in pieces and not as a linear whole, using contradictory narratives and using a special language to create a structural ambiguity, which results in defamiliarization. In other words, the aforementioned techniques have greatly reduced the referential aspect of the Golshiri’s language and have highlighted the formal components, raising the text to a certain level of literariness.