تحلیل اصطلاح برات در متون دانش استیفا

واژۀ «برات» در اصل برگرفته از «براءت» عربی است و به عنوان اصطلاحی دیوانی در متون فارسی به دو معنی به کاررفته است: یکی، سند دریافت و رسیدی که خزانه‌دار در برابر اجناسی که تحویل می‌گرفت، به آورنده جنس می‌داد و کهن‌ترین کاربردهای این اصطلاح با این معنی است؛ و دیگر مکتوبی دیوانی، مستند به مٌهر و توقیع دیوان که صاحب تحویل یا کارگزار حکومت، به موجب آن وجوه نقدی یا جنسی را که متعهد بود به شخصی پرداخت کند، به شخص یا مرجع دیگری حواله می‌کرد. ازآنجاکه آنچه در فرهنگ‌های عمومی درباره معنی اصطلاحی و دیوانی برات آمده است، غالباً خالی از تسامح نیست، در این مقاله کوشش شده است تا اصطلاح برات باتوجه به منابع دست اوّل استیفا تعریف و ویژگی‌ها و مشخصات ظاهری و کاربردی آن بررسی و تحلیل شود. همچنین با همین رویکرد سعی شده است تفاوت برات با اصطلاحات مشابه و مرتبط دیگر، مانند «تعلیق» و «مثنّی» بیان شود.

An Analysis of Barāt in the Bureaucratic (Divāni) Texts

The term barāt, originally derived from Arabic barā't, has been used as a bureaucratic term in ancient Persian texts by two meanings: the earliest usage was a receiving document or a receipt were issued by treasurer in turn for goods, and the other, a bureaucratic manuscript documented by the court seal through which the government agent could transfer the money or the goods had committed to pay to another person or reference. Since what has occurred in general dictionaries as idiomatic and bureaucratic meaning of barāt is often tolerant, referring to the firsthand resources, it has been tried in present essay to analyze the apparent and functional features of the term barāt. It has also endeavored, through this approach to express the differences of barāt with similar terms such as “ta'liq” and “muthannā”.