میزان ترجمه‌پذیری عناصر فرهنگی و ... در خطبۀ صدوهشتم از نهج‌البلاغه

استعارات، کنایات، تشبیهات، مجاز و ضرب المثل ها علاوه بر جنبۀ تخییلی، جنبۀ فرهنگی نیز دارند. ازآنجاکه این تعبیرات آیینۀ تمام نمای تاریخ، فرهنگ و اندیشه در هر جامعه هستند، در حوزۀ مباحث معاصر ترجمه، توجه صاحب نظران را به خود جلب کرده است. ترجمۀ عناصر و جنبه های فرهنگی گنجانده شده در متن، در باور برخی از نظریه پردازان معاصر امکان پذیر نیست، درحالی که برخی دیگر آن را در ضمن چارچوب های خاصّی ترجمه پذیر می دانند. این جستار با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و براساس مدل ایویر به بررسی، نقد و مقایسۀ شیوۀ ترجمۀ مفاهیم فرهنگی و صورخیال و... موجود در خطبۀ صدوهشتم نهج‌البلاغه ترجمه‌های فیض الاسلام، شهیدی و دشتی می پردازد. در این پژوهش تلاش می شود به این پرسش پاسخ داده شود که ترجمۀ عناصر فرهنگی از زبان مبدا (عربی) به زبان مقصد (فارسی) چقدر امکان پذیر بوده است؟ نتایج این جستار گویای آن است که در بین روش های پیشنهادشده برای ترجمۀ عناصر فرهنگی، روش تلفیقی از ترجمه برابر و معادل در فرهنگ مقصد یکی از موفق ترین روش هاست، درحالی که ترجمۀ چنین تعابیر به صورت آزاد، تنها  نقش کارکردی محض آنها را منعکس می کند و ارزش فرهنگی تعبیر را نادیده می گیرد.