نفوذ تفسیرهای عرفانی در ذهن و زبان مولانا
|
|
|
|
|
|
|
|
نویسنده
|
مشرف المُلک مریم
|
|
منبع
|
ادب فارسي - 1396 - دوره : 7 - شماره : 2 - صفحه:101 -116
|
|
چکیده
|
نفوذ قرآن و تفسیر قرآن در مثنوی بسیار زیاد است؛ به گونه‌ای که مثنوی را به گنجینه تفسیر قرآن بدل ساخته است، امّا در میان تفسیرهای مختلفی که مورد استفاده مولانا بوده تاکنون به تفسیرهای عرفانی چهار قرن اوّل کم‌توجّهی شده است. در این مقاله با تکیه بر تفسیر سهل بن عبدالله تستری (وفات: 283ق) و ابوعبدالرّحمن سُلَمی (وفات: 412ق) نشان می‌دهیم که رویکرد باطنی مولانا به قرآن و شیوۀ تاویل آیات قرآنی در مثنوی، متاثّر از تفسیرهای عرفانی کهن است. موضوعاتی چون جدال با نفس، تعبیر از نفس به بت و «عِجل» (گوساله)، مکر نفس، و همچنین فرازهایی از آداب صوفیّه چون جوع و اکل حلال و پرهیز از آزار و نوع‌دوستی، در این تفسیرها آمده که در مثنوی بازتاب یافته است. همچنین موضوعات دیگری چون مکر و استدراج الهی، توکّل و ترک تدبیر در مثنوی، ریشه در تفسیرهای عرفانی قرآن دارد. مولانا این روش تاویلی را آگاهانه به کار بسته و ازاین‌رو مثنوی را «کشّاف قرآن» نامیده است.
|
|
کلیدواژه
|
تفسیر عرفانی، مثنوی معنوی، حقائق التّفسیر، ابوعبدالرّحمن سُلمی، سهل بن عبدالله تستری، مولوی
|
|
آدرس
|
دانشگاه شهید بهشتی, گروه زبان و ادبیّات فارسی, ایران
|
|
پست الکترونیکی
|
m-mosharraf@sbu.ac.ir
|
|
|
|
|
|
|