جنبش مدرسه‌سازی در بیت‌المقدس دوره مملوکی (648-923ﻫ.) و تاثیرات اجتماعی و فرهنگی آن

هدف: تاریخ آموزش و نهادهای آموزشی در جوامع اسلامی از جنبه‌های گوناگون شایسته بررسی است. افزون بر مطالعات کلانی که تاکنون در این زمینه صورت گرفته می‌توان تاریخ آموزش اسلامی را با تکیه‌بر قلمروهای جغرافیایی منطقه‌ای یا شهری نیز پی گرفت. اگر این مهم دربارۀ همۀ سرزمین‌ها/ شهرهای اسلامی صورت گیرد، آنگاه می‌توان تصویری دقیق‌تر و جامع‌تر از تاریخ آموزش در تمدن اسلامی به‌دست داد. این مقاله به بررسی روند پایه‌گذاری مدرسه‌ها در بیت‌المقدس دورۀ ممالیک (648-923ﻫ.) پرداخته و هدف آن واکاوی تاثیرات شکل‌گیری و گسترش مدرسه‌ها در این شهر ‌است. جنبش مدرسه‌سازی در بیت‌المقدس که در روزگار ایوبیان آغاز شده بود، در دوره ممالیک شتاب گرفت و برشمار مدارس این شهر افزوده شد. سلاطین و امیران مملوکی اهتمام ویژه‌ای به برپایی مدارس داشتند و گاه علماء و تجار نیز به آنان اقتدا می کردند. روش: این پژوهش به روش کتابخانه‌ای و بر پایه منابع تاریخی انجام شده است. یافته‌ها: بنابر آمارها در این دوره 35 مدرسه در قدس بنا نهاده شد. مدرسه‌سازی گسترده، اثرات اجتماعی و فرهنگی بسیاری داشت؛ از آن جمله اینکه بیت‌المقدس را به یکی از مقصدهای اصلی مسلمانان به‌ویژه علماء و جویندگان علم بدل ساخت. مدرسه‌سازی و گردهمایی دانشوران مسلمان یکی از عوامل اصلی احیای هویت اسلامی این شهر بود. نتیجه گیری: بیت‌المقدس پر از نشانه‌ها، ارزش‌ها، سنت‌ها و آیین‌های اسلامی گردید و فرایند اسلامی‌شدن آن کامل شد.

the school-building movement in jerusalem during the mamluk period (923-648) and its social and cultural effects.

objective: this article examines the process of establishing schools in jerusalem during the mamluk period (923-648) and aims to investigate the effects of the formation and expansion of schools in this city. the school-building movement in jerusalem, which began in the time of the ayyubids, accelerated during the mamluk period, and the number of schools in the city increased. the mamluk sultans and princes paid special attention to the establishment of schools, and sometimes scholars and merchants followed them. method; this research has been done by library method and based on historical documents. results: according to statistics, 35 schools were built in quds during this period. extensive school building had many social and cultural implications; among other things, it made jerusalem one of the main destinations for muslims, especially scholars and seekers of knowledge. the construction of schools and gatherings of muslim scholars was one of the main factors in reviving the islamic identity of this city. conclusion: jerusalem was filled with islamic signs, values, traditions and rituals and the process of its islamization was completed.