عوامل مرتبط با افزایش و کاهش گرایش دانشجویان به دینداری؛ بررسی پدیدارشناختی

هدف: این مطالعه با هدف فهم عوامل مرتبط با افزایش و کاهش گرایش دانشجویان به دینداری انجام شد. روش: رویکرد این مطالعه، کیفی و روش آن پدیدارشناختی بود. مشارکت‌کنندگان در پژوهش، 105 نفر از مطلعان در چهار خوشۀ دانشجویان(75 نفر)، اعضای هیئت علمی(9 نفر)، مدیران فرهنگی(9 نفر) و استادان حوزوی(12 نفر) بودند که به روش نمونه‌گزینی هدفمند از نوع ملاکی انتخاب شدند. به منظور گردآوری داده‌ها از فن مصاحبۀ نیمه‌ساختارمند و برای تحلیل داده‌ها از روش کُلایزی استفاده شد. یافته‌ها: دربارۀ عوامل مرتبط با افزایش گرایش به دینداری، تحلیل داده‌ها به شناسایی 49 زیرمضمون و 29 مضمون منتج شد. مضامین «زندگی و رشد در خانواده‌های مذهبی»، «وجود الگوهای دینداری در جامعه و دسترسی به این الگوها»، «صداقت و اخلاص دینی در فعالیتهای مسئولان و آحاد جامعه»، «روش تدریس مدرسان دروس معارف»، «گرایش درونی و فطری انسان به دینداری»، «کسب دستاوردهای مثبت از دین و ظرفیتهای آن در زندگی» و «تقویت اندیشه‌ورزی دینی و کیفیت مبانی معرفتی»، مضامینی بودند که دست‌کم سه خوشه از اعضای گروه نمونه، از آنها به عنوان عوامل مرتبط با افزایش گرایش دانشجویان به دینداری یاد کردند. دربارۀ عوامل مرتبط با کاهش گرایش به دینداری، تحلیل داده‌ها بیانگر 87 زیرمضمون و 60 مضمون اصلی بود. مضامین «سوء عملکرد افراد به ظاهر مذهبی»، «سوءرویّه‌ها در تبلیغ و تبیین دین»، «عوامل مربوط به آموزش دروس عمومی»، «ویژگی‌های شناختی و روانی دانشجویان»، «عوامل اجتماعی» و «اقتصادی» و «عوامل مربوط به شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها»، مضامینی بودند که دست‌کم سه خوشه از اعضای گروه نمونه به عنوان عامل مرتبط با کاهش گرایش به دینداری معرفی کردند. نتیجه‌گیری: توجه به این عوامل در سیاستگذاری برای تربیت دینی دانشجویان امری ضروری است و پیشنهاد می‌شود به منظور ارتقای دینداری دانشجویان، نهادهای فرهنگی دانشگاه ضوابط مشخص آموزشی با لحاظ عوامل موثر احصاشده، تدوین کنند.

Factors Related to Increasing and Decreasing Tendency of University Students to Religiosity: a Phenomenological Study

Objectives: The aim of this study was to understand the factors related to increasing and decreasing tendebcy of University student s to religiosity. Method: This study was done by qualitative phenomenological method. The participants were 105 wellinformed individuals in four four groups consisting of students (75 people), faculty members (nine people), cultural directors (nine people), and clerics (12 people) who were selected through criterionreferenced purposive sampling. Data were collected through semistructured interviews and analyzed using Colaizzi’s method. Results:  Regarding the factors related to the tendency toward religiosity, data analysis led to the identification of 49 subthemes and 29 themes. Living and upbringing in religious families, existence of religiosity role models in society and access to them, religious honesty and sincerity in the activities of officials and individuals in society, teaching methods of teachers of religious courses, human’s intrinsic and innate tendency toward religiosity, achieving accurate religious accomplishments and their capacities in life, and strengthening religious thinking and the quality of epistemological foundations were the themes that at least three clusters of the sample group mentioned as factors related to students’ tendency toward religiosity. Regarding the factors related to decreasing tendency toward religiosity, data analysis led to the identification of 87 subthemes and 60 themes. Misbehavior of socalled religious individuals, misconduct in propagating and teaching religion, factors related to teaching general courses, students’ cognitive and psychological characteristics, social and economic factors, and factors related to social networks and media were the themes that at least three clusters of the sample group mentioned as factors related to students’ decreasing tendency toward religiosity. Conclusion: For the religious education of students, it is necessary to consider these factors in policymaking, and in order to promote the religiosity of students, it is recommended that the cultural institutions of the universities develop specific educational protocols based on the effective factors mentioned.