اثربخشی آموزش خلاقانۀ حل مسئله به روش تریز در ارتقای مهارت های حل مسئله با تاکید بر نقش واسطه ای تفکر انتقادی و احساس تعلق به مدرسه

زمینه: حل‌مسئله مهارتی ارزشمند است که ارتقای آن با استفاده از برنامۀ آموزش خلاقانۀ حل‌مسئله (تریز) می‌تواند پیامدهای مثبت تحصیلی و غیر تحصیلی برای دانش‌آموزان به همراه داشته باشد و آنها را برای رویارویی با چالش‌ها و مسئله‌های مختلف آماده سازد. هدف: هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی اثربخشی آموزش خلاقانۀ حل‌مسئله به روش تریز در ارتقای مهارت‌های حل‌مسئله با تاکید بر نقش واسطه‌ای تفکر انتقادی و احساس تعلق به مدرسه بود. روش: طرح پژوهش نیمه آزمایشی با پیش آزمون پس آزمون و گروه گواه به همراه دورۀ پیگیری بود که در آن 30  دانش‌آموز به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند و به صورت کاملاً تصادفی در گروه گواه و آزمایشی گماشته شدند. جامعۀ آماری پژوهش شامل تمامی دانش‏آموزان دختر پایۀ ششم ابتدایی منطقه 5 شهر تهران در سال تحصیلی 991398 است. گروه‌ها در سه مرحلۀ پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری به پرسش نامه های مهارت‌های حل‌مسئله کسیدی و لانگ (2006)، تفکر انتقادی ریتکس (2003) و احساس تعلق به مدرسۀ بری، بتی و وات (2004) پاسخ دادند. برای تحلیل داده‌ها از الگوی چند نشانگر چند پاسخ در قالب حداقل مربعات جزئی استفاده شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد که آموزش تریز می‌تواند به شکل مستقیم تفکر انتقادی و احساس تعلق به مدرسه را و به شکل غیرمستقیم مهارت‌های حل‌مسئله را ارتقاء دهد. در مجموع در مدل آزمایشی و مدل پیگیری کلیۀ ضرایب مسیر معنادار تشخیص داده شدند و مدل مفهومی پژوهش در مرحلۀ پس آزمون توانست 51 درصد از واریانس احساس تعلق به مدرسه، 41 درصد از واریانس تفکر انتقادی و 56 درصد از وایانس مهارت‌های حل‌مسئله را تبیین کند. نتیجه گیری: نتایج پژوهش بیانگر اهمیت و تاثیر آموزش تریز در یک محیط تحصیلی بوده که به آموزگاران کمک می‌کند با استفاده از روش‌های آن زمینه را برای ارتقای مهارت‌های حل‌مسئله، تفکر انتقادی و احساس تعلق به مدرسۀ دانش‌آموزان فراهم سازند.

Effectiveness of TRIZ Program on Problem Solving skills with an emphasis on the Mediating roles of Critical Thinking and School Belonging

Background:Problemsolving is a valuable skill that can be improved by using a creative problemsolving training program(TRIZ). This concept can have positive academic and nonacademic consequences for students and prepare them to face various challenges and problems.Objective: The main aim of this study was to investigate the effectiveness of the TRIZ program on problemsolving skills with an emphasis on the mediating roles of critical thinking and school belonging.Method: The research design was quasiexperimental with a pretestposttest and control group with a followup period in which 30 students were selected by the convenience sampling method and were randomly assigned to control and experimental groups. The statistical population of the study included all sixthgrade elementary school girls in District 5 of Tehran in the academic year of 20192020. In three phases of pretest, posttest, and followup, the groups answered Ricketts’ critical thinking questionnaire, CassidyLong ProblemSolving Questionnaire, and students’ sense of connectedness with school of Brew, Beatty, and Watt (2004). To analyze the data, the Multiple Indicators Multiple Causes Model was used in the form of partial least squares.Results: The results showed that the TRIZ program could promote critical thinking and school belonging directly as well as problemsolving skills indirectly. In sum, in the experimental model and followup model, path coefficients were identified as significant. The conceptual model of posttest research could explain 51% of the variance of school belonging, 41% of critical thinking variance as well as 56% of problemsolving skills.Conclusion: These results indicate the importance and the impact of the TRIZ program in an educational environment that helps teachers for using it in an effective way in order to promote problemsolving skills, critical thinking and school Belonging