آسیب‌شناسی سند چشم‌انداز 1404 از منظر مشارکت عمومی در علم، فناوری و نوآوری

مطالعات مختلف نشان می‌دهند که به نقش مشارکت عمومی در توسعه علم، فناوری و نوآوری در کشورمان توجه چندانی نشده است. در بسیاری موارد تا تصمیمی در اسناد کلان سیاستی گنجانده نشود و به سازمان‌های دولتی و حکومتی ابلاغ نشود، شکل اجرایی به خود نمی‌گیرد. از این رو نهادهای سیاست‌گذار ملزم هستند سازوکاری برای مشارکت شهروندان متناسب با پتانسیل و علایق آن‌ها، در سیاست‌ها و اسناد بالادستی علم و فناوری بیندیشند. سند چشم‌انداز 20 ساله 1404 با هدف توسعه‌ی‌ ایران در زمینه‌های مختلف فرهنگی، علمی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی تدوین شد. اما بررسی‌ها نشان می‌دهد که این سند در زمینه‌ی مشارکت عموم، جای کار بسیاری دارد؛ فلذا پژوهش پیش‌رو با هدف شناسایی آسیب‌ها و چالش‌ها از منظر مشارکت عمومی علم، فناوری و نوآوری، به بررسی این سند پرداخته‌است. در این راستا ابتدا پس از مصاحبه با خبرگان و بکارگیری تکنیکهای تحلیل مضمون و دلفی فازی، چارچوب مشارکت عمومی علم، فناوری و نوآوری در متن یک سند بالادستی را استخراج کرده است. در ادامه متن سند با توجه به چارچوب به‌دست آمده و بکارگیری تکنیک تحلیل محتوای کمی مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. نتایج نشان داد که سند چشم‌انداز از منظر مشارکت، با چالشهای بسیاری مواجه است و در انتها و با مشخص شدن آسیب‌های سند چشم‌انداز، راهکارهایی جهت بهبود مشارکت عموم در این سند ارائه می‌شود.

Pathology of Iran’s 20-year vision plan from the perspective of Public engagement in science, technology and innovation

Various studies show that the role of social participation in the development of science and technology in our country has not received much attention. In many cases, it will not be implemented until a decision is included in the macropolicy documents and communicated to government agencies. Therefore, policymaking institutions are required to think of a mechanism for citizen participation commensurate with their potential and interests in science and technology upstream policies and documents. The Iran’s 20year vision plan was compiled with the aim of developing Iran in various cultural, scientific, economic, political and social fields. Therefore, the current research with the aim of identifying the disadvantages and challenges of this document from the perspective of social participation in science and technology, has examined this document. The present study in two stages (description and challenge), after interviewing experts and using thematic analysis and fuzzy Delphi, has extracted the framework of social participation in science and technology in the text of an upstream document. In the second step, the text of the document is evaluated according to the obtained framework and the application of quantitative content analysis technique. The results show that the vision document faces several disadvantages from the perspective of participation. At the end, with the identification of the damage to the vision document, suggestions will be made to fix these damage.