تعامل میان تاریخ علم و فلسفه‌ی علم (با توجه به آثار ایمره لاکاتوش)

برای تشریح ادعای لاکاتوش مبنی بر همکاری تاریخ علم و فلسفه علم، سه مرحله‌ی متفاوت را باید از هم تفکیک کرد. در مرحله اول فلاسفه علم بر حسب آنچه که مورخین، «تاریخ درونی علم«  می نامند، روش شناسی علم را می سازند و بر اساس همان روش شناسی، توضیحی عقلانی از رشد معرفت عینی ارائه خواهند داد. در مرحله دوم، تاریخ علم ابزاری خواهد شد که به وسیله‌ آن می‌توان دو روش شناسی رقیب را ارزیابی و مقایسه کرد، و در مرحله سوم هر کدام از روش شناسی ها به یک تاریخ بیرونی تجربی نیز (که مکمل تاریخ درونی خواهد بود) نیاز خواهند داشت. تاریخ بیرونی مواردی را که تاریخ درونی قادر به بازسازی عقلانی آن نیست به صورت تاریخی، اجتماعی یا روان شناختی توضیح خواهد داد. در نتیجه چنین رویکردی، معقولیت تاریخ علم (یا به تعبیر لاکاتوش «تاریخ درونی علم») ملاکی برای ارزیابی میان روش شناسی های متفاوت (که توسط فلسفه علم تاکنون مطرح شده اند) قرار خواهد گرفت.این مقاله، رابطه‌ میان تاریخ علم و فلسفه‌ علم از منظر لاکاتوش را بهانه‌ای قرار می‌دهد تا به وسیله‌ آن نسبت این نگاه با واقع‌گرایی (چه علمی و چه تاریخی) مورد بررسی قرار گیرد. برای این منظور ابتدا نقش فلسفه برای تاریخ از منظر لاکاتوش، و سپس نقش تاریخ در قضاوت میان فلسفه‌های متفاوت به تفصیل شرح داده می‌شود، در بخش بعد به انتقادات مهمی که به این دیدگاه وارد شده پرداخته خواهد شد و در نهایت بررسی می‌شود که چنین رویکردی به تاریخ (و همچنین فلسفه) علم چه تبعات (و مزایا و معایبی) برای نگاه واقع‌گرایانه خواهد داشت

interrelation between philosophy of science and history of science

The paper examines the relationship between the history of science and philosophy of science from Imre Lakatos’ point of view. According to him, to narrate a history of science, historians need a Methodology proposed by a Philosopher of science. The Philosophical methodology determines the way we make history. The methodology enables a historian to present a rational historical story for rising today’s science. So history cannot be written unless a historian choose a philosophy of science.For Lakatos, some of the historical constructions are better than others. The aim of a Philosophy of science is to reconstruct the history of science, in a way that it has the highest degree of rationality. In other words, the purpose of Lakatos’ philosophy of science is to rational reconstruction of the history of science. In this paper, firstly, the role of philosophy of science for history of science, and secondly, the role of history of science in judging different philosophical methodologies, will be discussed. Finally, the implications of the Lakatos approach for scientific realism will be examined interaction between philosophy and history, Lakatos, Historiography of science