>
Fa   |   Ar   |   En
   رویکردهای نظری متفاوت به آسیب‌پذیری جامعه در برابر خطرات طبیعی  
   
نویسنده مهرآئین مصطفی ,کیانپور سپیده
منبع ترويج علم - 1396 - دوره : 8 - شماره : 12 - صفحه:61 -78
چکیده    تاکنون، در ادبیات مربوط به آسیب پذیری جوامع در مقابل خطرات طبیعی، بر سه رویکرد یا پارادایم فکری تاکید شده است. دیدگاه نخست به خطرات طبیعی به عنوان «عمل خداوند» می نگرد و آن را یا نشانی از عقوبت خداوند در مقابل گناهان انسان می داند، یا نشانی از آخرالزمان، یا فرصتی برای تبلیغ دین و نزدیک کردن مردم به خداوند. با وقوع زلزله لیسبون در پرتغال بود که برای نخستین بار این دیدگاه به پرسش گرفته شد و مفاهیم «طبیعت» و «نیروهای طبیعی» جایگزین مفهوم «فراطبیعت» شدند. این تحول نقطه آغاز رویکرد دوم بود که به خطرات طبیعی به عنوان «عمل طبیعت» می نگرد. این رویکرد، به زبان توبین و مونتز، تمام مسئولیت فجایع طبیعی را به فرایندهای جهان ژئوفیزیکی نسبت می دهد و ریشه مرگ های گسترده و ویرانی حاصل از فجایع را در نیروهای غلیان کرده طبیعت جستجو می کند. در این رویکرد، به فجایع طبیعی به عنوان پدیده های تصادفی (اتفاقی ) نگریسته می شود که به لحاظ اخلاقی بی خاصیت و بی اثرند. این رویدادها رویدادهای اتفاقی اند که فراتر از کنترل انسان اند. به طور خلاصه، تاکید بر این نکته است که طبیعت تبدیل به یک پدیده منفی و شرور شود. در پاسخ به نقصان های این دو رویکرد، رویکرد سوم شکل گرفت که به فرایند تبدیل شدن خطر طبیعی به فاجعه به عنوان «عمل جامعه» نگاه می کند. بنا به این رویکرد، «بلایا رویدادهای اجتماعی اند»: آنها ریشه در الگوهای سکونت انسانی، فرایندهای سیاسی اجتماعی، نظام باورهای حاکم بر جوامع و خطاهای فناورانه دارند. تاثیرات آنها نیز به طور تصادفی در جامعه توزیع نمی شود، برعکس پیامدهای این رویدادهای ویرانگر در راستای محورهایی همچون طبقه، نژاد، جنسیت و ... نظم و الگو می یابد. در این مقاله، با شرح دقیق مفروضات و منطق درونی هر یک از این رویکردها، می کوشیم نشان دهیم برخورد با خطرات طبیعی نیازمند فراتر رفتن از مباحث موجود و دست یافتن به نظریه ای است که مسائلی از قبیل کیفیت کالبدی جامعه (اعم از ابعاد سازه ای و غیرسازه ای آن)، مسئله نظم نهادی جامعه، مسئله مشارکت اجتماعی، مسئله باورهای فرهنگی، مسئله نظم اقتصادی و بالاخره مسئله عدالت را در کانون خود جای دهد.
کلیدواژه خطر طبیعی، عمل خداوند، عمل طبیعت، عمل جامعه، رویکرد ترکیبی، آسیب پذیری اجتماعی
آدرس مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور, ایران
 
   Different Theoretical Approaches to Social Vulnerability to Natural Hazards  
   
Authors Mehraeen Mostafa ,Kianpour Sepideh
  
 
 

Copyright 2023
Islamic World Science Citation Center
All Rights Reserved