الایقاع وتوظیفه الدلالیّ لاجواء النزول فی قصّه بعثه موسی (ع): سوره طه نموذجاً

الایقاع هو جرس الالفاظ، وموسیقی الجمل والکلمات، وتناغم العبارات. وله اهمیّه بارزه فی خلق الاجواء العامه للآیات وتماسک بنیتها؛ حیث التناسق بین جوّ الآیات، وایقاع الکلمات ومعانیها یعدّ من اهم الوجوه الاعجازیّه التی تزید الآیات القرآنیّه قیمهً جمالیهً. ومن هذا المنطلق، فانّ للعنصر الایقاعی بکافه اشکاله دور واضح فی اثراء البنیه الایقاعیّه والبنیه الدلالیّه للآیات؛ ولاسیّما فی رسم الاجواء السائده علی النص من الناحیه العاطفیه والروحیه، فیرسم لطافه الجوّ ورهافته، حسب سیاق النص العام حیناً، ویجسّد خشونه الجوّ وصعوبته حیناً آخر. وتعتبر قصّه موسی (ع) اطول القصص القرآنیه واکثرها تکراراً، وفیها مشاهد متعدده من حیاته (ع)؛ ومنها قصّه بعثته فی الوادی المقدّس طوی التی تمّ ذکرها فی سوره طه بالتفصیل. یتناول هذا المقال من خلال المنهج الوصفی التحلیلی، دراسه العنصر الایقاعی وتوظیف دلالته فی قصّه بعثه موسی (ع) القرآنیّه، لیسلّط الضوء علی انواع الایقاع وتوظیفه الدلالی الموافق لاجواء النزول. وانتهی بنا البحث الی ان الایقاع القرآنی فی هذه السوره ایقاع مرن یتغیر بتغییر الظروف، فیشتد وفق ما یتطلبه المعنی حیناً ویتسارع حیناً آخر، ویتبطا احیاناً ویهدا حیناً آخر، کلّ ذلک لخلق جوّ موافق للآیات، الا انّ ما یغلب علی هذه السوره من الایقاع هو الایقاع الهادئ، نظراً لکون ما حدث فی الوادی المقدّس طوی مخیفاً؛ لیس فی طور قبول البعثه فحسب، بل فی طور ابلاغ الدعوه ایضاً. وقد خلق ترتیب الحروف والحرکات والفواصل والالفاظ فی هذه الآیات اجواءا ًهادئه لطیفه للنبیّ موسی(ع)، لیلطف بعض صعوبه الموقف فی مشهدی قبول الرساله وابلاغ الدعوه.

Iqa’a and its Semantic Application in Relation with the Atmosphere of the Descent of the Quran in the Revelation of Moses’ (a.s) story(A Case Study of Surah Taha)

The rhythm and music of utterances, words and sentences and harmony of phrases is called iqa’a.Iqa’a plays such a prominent role in creating an atmosphere for ayat and their coherence that the coordination among the atmosphere of ayat and the iqa’a of words and their meanings is regarded as a wonder of the Quran, which lends beauty to this holy book. Accordingly, it can be said that iqa’a and its different kinds have a vital role in enriching the music and meaning of ayat, especially in depicting the emotional and spiritual atmosphere pervading the Quran and it is seen that depending on the context of ayat, this element sometimes paints a peacefully pleasant picture and at times a harsh and difficult one. As the longest Quranic tale, Moses’ (a.s) story is about the prophethood of this prophet in the land of Tawa, which has been mentioned in different surahs in short in Surah Taha in detail. . Using an analyticaldescriptive method, this paper tries to trace iqa’a and its denotations in the story of Moses’ (a.s) prophethood and thus explain iqa’a and its denotations corresponding to the atmosphere of the descent of the Quran. The results show that, iqa’a in these ayat varies from one condition to another; it is intense at times and calms at other times, and sometimes it is quick and slows at other times, but iqa’a in this surah is predominantly calm because although a big and formidable event has happened to Moses (a.s) in this land both in terms of accepting the weighty responsibility of divine prophethood and the difficulty of Pharaoh’s invitation, the arrangement of letters, movements and distances of ayat have created an atmosphere of peace and pleasantness for him so that this burden and difficulty are reduced.