طراحی و اعتباریابی الگوی بهبود نقص توجه و بیش ‌فعالی در دانش‌آموزان دوره ابتدایی

هدف از انجام این تحقیق طراحی و اعتباریابی الگوی بهبود نقص توجه و بیش‌فعالی در دانش‌آموزان دوره ابتدایی شهر اردبیل بود. تحقیق از لحاظ هدف کاربردی، از نظر ماهیت داده‌ها آمیخته و از نظر شیوه اجرا اکتشافی بود. در بخش کیفی، از مصاحبه نیمه‌ساختاریافته و نظریه داده‌بنیاد استفاده شده است. جامعه آماری بخش کیفی اساتید دانشگاهی و صاحب‌نظران حوزه مشاوره مدرسه و علوم‌تربیتی بودند که تعداد 15 نفر از آن‌ها بر اساس اصل اشباع نظر به‌صورت نظری هدفمند انتخاب شدند. جامعه آماری در بخش کمی نیز کلیه آموزگاران دوره ابتدایی شهر اردبیل در سال تحصیلی 1403-1402 به تعداد 2600 نفر بودند که بر اساس جدول مورگان 335 نفر از آن‌ها بر اساس روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات در این پژوهش، پرسشنامه محقق‌ساخته منتج از مفاهیم پالایش‌شده به‌دست‌آمده از کدهای اولیه بودند. مجموعه داده‌های به‌دست‌آمده بعد از طی فرآیند مستمر کدگذاری‌های باز، محوری و انتخابی در قالب 156 کد باز، 146 مفهوم، 12 مقوله و 6 طبقه بر اساس رویکرد سامان‌مند سازمان‌دهی شدند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد الگوی بهبود نقص توجه و بیش‌فعالی در دانش‌آموزان دوره ابتدایی شهر اردبیل تحت مقولات ویژگی‌های فردی و روان‌شناختی، مهارت‌های حرکتی، مهارت‌های اجتماعی، اختلال نقص توجه، راهبردهای آموزشی در سطح فردی، راهبردهای آموزشی در سطح بین فردی و ارتباطی، مداخلات دارویی و تغذیه‌ای، مداخلات فیزیولوژیکی و رفتاری، کنترل روان‌شناختی، تقویت توانایی‌های حرکتی و جسمانی، رشد روان‌شناختی و مشارکت اجتماعی دسته‌بندی و از نظر اعتباریابی برازش شدند (p<0.05). درنهایت پیشنهاد می‌شود از نتایج یافته‌های این پژوهش به‌عنوان یک راهنما و مسیر کلی برای بهبود نقص توجه و بیش‌فعالی توسط متخصصان در مدارس و نیز در سایر مراکز همچون مراکز خدمات روان‌شناختی، کلینیک‌های مشاوره و روان‌درمانی، مراکز بهزیستی، دانشگاه‌ها و ... متناسب با موقعیت‌ها و زمینه‌های موجود استفاده شود.

design and validation of a model for reducing attention deficit and hyperactivity in children

the purpose of this research was to design and validate a model for improving attention deficit and hyperactivity in primary school students of ardabil city. the research was applied in terms of purpose, mixed in terms of the nature of data, and exploratory in terms of execution method. in the qualitative part, the semi-structured interview and database theory have been used. the statistical population of the qualitative section was university professors and experts in the field of school counseling and educational sciences, 15 of whom were selected based on the principle of opinion saturation. the statistical population in the quantitative section was all the primary school teachers of ardabil city in the academic year of 2023-2024 in the number of 2600 people, according to morgan’s table, 335 of them were selected based on stratified random sampling. the data collection tool in this research was a researcher-made questionnaire resulting from the refined concepts obtained from the primary codes. the data sets obtained after the continuous process of open, central, and selective coding were organized in the form of 156 open codes, 146 concepts, 12 categories and 6 classes based on a systematic approach. the findings of the research show the improvement pattern of attention deficit and hyperactivity in elementary school students of ardabil city under the categories of personal and psychological characteristics, motor skills, social skills, attention deficit disorder, educational strategies at the individual level, educational strategies at the interpersonal and communication level, pharmaceutical interventions and nutrition, physiological and behavioral interventions, psychological control, strengthening motor and physical abilities, psychological growth and social participation were categorized and fit in terms of validation (p<0.05). finally, it is suggested that the results of this research be used as a guide and a general path to improve attention deficit and hyperactivity by specialists in schools and in other centers such as psychological service centers, counseling and psychotherapy clinics, welfare centers, universities, etc. use existing situations and contexts.