اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر رابطه والد-فرزندی، استرس والدگری و سخت‌رویی مادران دارای فرزند با اختلال کم توجهی/بیش‌فعالی

درﻣﺎن ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﭘﺬﯾﺮش و ﺗﻌﻬﺪ (act)، ﯾﮑﯽ از درﻣﺎنﻫﺎی رﻓﺘﺎری ﻧﺴﻞ ﺳﻮم اﺳﺖ ﮐﻪ در آن ﺗﻼش ﻣﯽﺷﻮد ﺑﻪﺟﺎی ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﻨﺎﺧﺖﻫﺎ، اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﯾﺮی روانﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻓﺮد اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﺑﺪ. هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد به شیوه گروهی بر رابطه والدفرزندی، استرس والدگری، و سخت‌رویی در مادران دارای فرزند با اختلال کم توجهیبیش فعالی بود. روش پژوهش نیمه تجربی با شیوه پیش‌آزمونپس‌آزمون و پیگیری با گروه کنترل بود. جامعه آماری، شامل تمام مادران دارای فرزند با اختلال کم توجهی/بیش‌فعالی بود که کودکان‌شان در مدارس شهر سنندج مشغول به تحصیل بودند. از میان آن‌ها به روش نمونه گیری در دسترس ابتدا 30 نفر که ملاک‌های ورود به پژوهش را داشتند انتخاب و سپس با گمارش تصادفی در گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند. ابزارهای پژوهش عبارت بودند از پرسش‌نامه رابطه مادرکودک (پیانتا، 1992)، شاخص تنیدگی والدینی (آبیدین، 1995) و پرسش‌نامه سخت‌رویی (کوباسا، 1979). گروه آزمایش تحت درمان گروهی پذیرش و تعهد، طی 8 جلسه دو ساعته قرار گرفت و گروه کنترل، هیچ‌گونه مداخله ای دریافت نکرد. در مرحله پس‌آزمون، پرسشنامه‌های فوق روی هردو گروه مجدداً اجرا شد. همچنین برای پیگیری اثرات مداخله، پس از2 ماه ابزارهای پژوهش دوباره اجرا شدند. برای تحلیل داده‌ها از روش تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که در مرحله پس‌آزمون، نمرات استرس والدگری کاهش یافته، رابطه والد فرزندی و سخت‌رویی در مادران گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل به‌طور معنی‌داری افزایش ‌یافته است و این افزایش در مدت پیگیری دو ماهه تغییر چشمگیری نیافته است. بنابراین درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر استرس والدگری، سخت‌رویی، و رابطه والد فرزندی مادران دارای فرزند با اختلال کم توجهی/ بیش‌فعالی موثر بوده است. اﺳﺖ. ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﺮ اﻫﻤﯿﺖ ﮐﺎرﺑﺮد اﯾﻦ ﻣﺪاﺧﻼت ﺑﺮ راﺑﻄﻪ واﻟﺪ-ﻓﺮزﻧﺪی، اﺳﺘﺮس واﻟﺪﮔﺮی و ﺳﺨﺖروﯾﯽ در ﻣﺎدران دارای ﻓﺮزﻧﺪ ﺑﺎ اﺧﺘﻼل ﮐﻢﺗﻮﺟﻬﯽ/ﺑﯿﺶﻓﻌﺎﻟﯽ و اراﺋﻪ اﻓﻖﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪ در ﻣﺪاﺧﻼت ﺑﺎﻟﯿﻨﯽ ﺑﺮای اﯾﻦ ﻣﺎدران و ﻓﺮزﻧﺪان آنﻫﺎ ﺗﺄﮐﯿﺪ دارد.

Effectiveness of Acceptance and Commitment Therapy (ACT) on Parent-Child Relationship, Parenting Stress, and Hardiness of Mothers with ADHD Children

The Acceptance and Commitment Therapy (ACT) is one of the thirdgeneration behavioral therapies that tries to increase psychological flexibility instead of changing cognitions. The purpose of this study was to examine the effectiveness of the group ACT on parenting stress, hardiness, and parentchild relationship in mothers of children with ADHD. The research method was semiexperimental, with a pretest, posttest, 2month followup, and control group. The statistical population of the study included all mothers with ADHD children who were studying in Sanandj city. Among them, through the convenience sampling method, 30 subjects who met the criteria for entering the research were first listed and then randomly assigned to two groups of experimental (i.e., ACT) or control. The research tools were the parentchild relationship scale (Pianta, 1992), parenting stress index (Abidin, 1995), and hardiness questionnaire (Cobasa, 1979). The experimental group received eight sessions of ACT training (each session lasting for two hours), while the control group did not receive any intervention. Then, the posttest and, after twomonths, the followup test were conducted. The obtained data were analyzed using the repeated measures analysis of variance. The findings showed that ACT led to reduced parenting stress, and increased parentchild relationship and hardiness, and the treatment gains were maintained at the followup stage. Hence, ACT was effective for parenting stress, hardiness, and parentchild relationship in mothers of ADHD children. The findings emphasized the importance of applying these interventions for the relationship between parent and child, and parenting stress and hardiness in mothers with ADHD child, and the provision pf new horizons for clinical interventions of these mothers and their offspring(s).