مقایسۀ اثربخشی توان بخشی‌شناختی و شناخت‌درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر بهبود انعطاف‌پذیری شناختی و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دارای اختلال یادگیری خاص

هدف: پژوهش حاضر، با هدف مقایسۀ اثربخشی توانبخشی‌شناختی و شناخت‌درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر بهبود انعطاف‌پذیری شناختی و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دارای اختلال یادگیری خاص صورت گرفت.روش‌ها: این پژوهش از نوع نیمه آزمایشی است که با طرح پیش‌آزمون-پس‌آزمون-پیگیری با 2 گروه آزمایش و یک گروه کنترل صورت گرفت، جامعه آماری، شامل کلیه دانش آموزان مقطع ابتدایی معرفی‌شده به مراکز اختلالات یادگیری خاص، در شهر زنجان در سال تحصیلی 1401-1400 بود که 60 نفر به روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب و به‌صورت تصادفی در گروه‌های‌ آزمایش و کنترل (هر گروه 20 نفر) قرار گرفتند. گروه‌های‌ آزمایش به مدت 12 جلسه مداخلات توانبخشی‌شناختی و شناخت‌درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی را دریافت‌‌ نمودند و گروه کنترل در لیست انتظار قرار گرفت. داده‌ها با آزمون رایانه‌ای ویسکانسین(wcst)‌  و معدل نمرات دانش‌آموزان در ارزشیابی ماهانه معلم جمع‌آوری و با نرم‌افزار spss24 و آزمون اندازه گیری های مکرر مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت. یافته‌ها: بعد از ارائه مداخلات، میزان انعطاف‌پذیری‌شناختی و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دارای اختلال یادگیری‌خاص افزایش ‌یافت و بین نمرات پس‌آزمون گروه‌های آزمایش و گروه کنترل تفاوت معناداری وجود داشت (05/0˂p) و از بین دو روش مداخله‌ای، روش توانبخشی‌شناختی، اثرگذاری بیشتری داشت.نتیجه‌گیری: توانبخشی‌شناختی و شناخت‌درمانی مبتنی ذهن‌آگاهی بر بهبود انعطاف‌پذیری شناختی و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دارای اختلال یادگیری خاص، اثر مثبت داشته است، پیشنهاد می شود مراکز اختلالات یادگیری، از توانبخشی‌شناختی و شناخت‌درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی به عنوان رویکرد درمانی موثر در بهبود عملکرد شناختی دانش آموزان دارای اختلالات یادگیری خاص استفاده کنند.

comparing the effectiveness of cognitive rehabilitation and cognitive therapy based on mindfulness in improving the cognitive flexibility and academic progress of students with specific learning disorders

objective: the present research was conducted with the aim of comparing the effectiveness of cognitive remediation and mindfulness-based cognitive therapy in improving cognitive flexibility and academic progress in students with specific learning disabilities.method: this study was a semi-experimental design with a pre-test, post-test, and follow-up using two experimental groups and one control group. the statistical population consisted of all elementary school students identified with specific learning disabilities in zanjan city during the academic year 2020-2021. sixty students were purposefully selected and randomly assigned to experimental and control groups (each group consisting of 20 participants). the experimental groups received 12 sessions of cognitive remediation and mindfulness-based cognitive therapy interventions, while the control group remained on the waiting list. data were collected using the wisconsin card sorting test (wcst) and monthly teacher assessments and were analyzed using spss 24 software and repeated measures analysis.findings: after the interventions, the cognitive flexibility and academic progress of students with specific learning disabilities increased significantly. there was a significant difference in the post-test scores between the experimental groups and the control group with the cognitive remediation approach being more effective. (p<0/05).conclusion: the cognitive remediation and mindfulness-based cognitive therapy program was effective in improving cognitive flexibility and academic progress in students with specific learning disabilities. therefore, it is recommended that learning disability centers use mindfulness-based cognitive therapy as an effective and cost-effective therapeutic approach, and even as a complement to the process of improving the cognitive functioning of students with specific learning disabilities.