تحلیلی بر فراوانی و نوع اشکالات دست‌خط دانش‌آموزان مقطع ابتدایی در حروف الفبای فارسی

پژوهش حاضر به‌منظور تحلیل میزان اشتباهات دانش‌آموزان مقطع ابتدایی در دست‌خط و تعیین فراوانی اشتباهات ساختاری در نوشتن هریک از نشانه‌های الفبای فارسی انجام شد. طرح پژوهش حاضر در بخش اول توصیفی و در بخش دوم از نوع نیمه‌آزمایشی (طرح پیش‌آزمون-پس‌آزمون بدون گروه کنترل). به‌همین منظور تعداد 300 نفر از دانش‌آموزان پایه‌ی دوم شهرستان مریوان (150 دختر و 150 پسر) به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای انتخاب شدند. برای سنجش مشکلات دست خط از کارت‌های الفبا و سیاهۀ محقق‌ساخته استفاده شد. شیوه تجزیه و تحلیل داده‌ها در بخش نخست که توصیف نوع خطاها در حروف بود از تحلیل تناظر و در بخش دوم با هدف میزان تغییرات در خطاهای نوشتن، از آزمون یومان‌ویتنی استفاده شد. نتایج نشان داد که بیش تر شرکت‌کنندگان در حروف (ج ج)، (چ چ)، (ح ح)، (خ خ)، (ص ص)، (ض ض)، (ط)، (ظ)، (ع ع)، (غ غ)، و (ق ق) خطاهای بیش تری (بدشکل نوشتن یا تحریف) داشتند. بیش ترین میزان اشتباهات مربوط به خطاهای بدشکل نوشتن یا تحریف حروف است که در دو جنسیت پسر و دختر مشهود است، اما پسرها با میانگین 11.52 اشتباهات بیش تری در این مورد داشته‌اند. کم ترین میزان اشتباهات نیز مربوط به اشتباه نوع سوم یعنی حذف یک یا چند نقطه از حرف است‌. هر دو جنس در رونویسی برخی حروف اشتباهات بیش تری داشتند و فقط ترتیب تعداد اشتباهات در دو جنس متفاوت است. از نظر نوع اشتباهات بر اساس سیاهه‌ی محقق‌ساخته اشتباهات نوع 8 (بدشکل نوشتن یا تحریف حروف‌) بیش ترین و اشتباهات نوع 1 (معکوس‌نویسی) کم ترین فراوانی را داشتند. شایان ذکر است که بعد از گذشت 5 ماه و آموزش جهت نوشتن حروف در آموزش‌های مداخله‌ای میزان این اشتباه در هر دو جنس کاهش داشته است‌. میزان تغییر بعد از مداخله در افراد چپ‌دست بیش تر بوده است، اما میزان میانگین اشتباهات در افراد راست‌دست چه قبل و چه بعد از مداخله به نسبت افراد چپ‌دست کم تر بوده است.