اثربخشی برنامۀ تحلیل رفتار کاربردی بر مهارت‌های اجتماعی و هیجانی کودکان درخودمانده

هدف: با هدف دستیابی به روشی موثر برای بهبود و افزایش مهارت‌های اجتماعی، ارتباطی و زندگی روزمرۀ کودکان درخودمانده، پژوهش حاضر به بررسی روش تحلیل رفتار کاربردی بر مهارت‌های اجتماعی و هیجانی این کودکان پرداخت. روش: پژوهش از نظر هدف کاربردی و از لحاظ گردآوری اطلاعات، نیمه‌آزمایشی با گروه کنترل و آزمایش و مدل تحلیل کوواریانس بود. جامعۀ آماری این پژوهش را 48 نفر از پسران داوطلب 4 تا 11 سالۀ درخودماندۀ سال 1400-1399 ساکن شهر تهران تشکیل دادند که از میان آن‌ها، 24 نفر انتخاب و در دو گروه کنترل و آزمایش (هر گروه 12 نفر) قرار گرفتند. برای جمع‌آوری داده‌های پژوهش، از پرسشنامۀ سنجش مهارت‌های اجتماعی و هیجانی کودکان پیش‌دبستانی (kist) استفاده شد. برنامۀ تحلیل رفتار کاربردی در هشت جلسۀ یک‌ساعته و هفته‌ای دو بار به شکل انفرادی برای گروه آزمایش اجرا شد. یافته‌ها: تجزیه و تحلیل داده‌ها با نرم‌افزار spss-24 و روش تحلیل کوواریانس چندمتغیره انجام گرفت. یافته‌ها نشان داد برنامۀ تحلیل رفتار کاربردی، تاثیر معناداری بر مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی کودکان درخودمانده دارد و زندگی روزمرۀ آن‌ها را بهبود می‌بخشد (0.05> p). نتیجه‌گیری: نتایج در مرحلۀ پیگیری نشان داد تاثیر برنامۀ تحلیل رفتار کاربردی بر مهارت‌های اجتماعی و هیجانی کودکان درخودمانده از ثبات و پایداری برخوردار بوده، اما مهارت‌های ارتباطی نسبت به پس‌آزمون کاهش داشته است.

the effectiveness of an applied behavior analysis program on autistic children’s emotional and social skills

with the aim of achieving a method to develop and increase the social, communication, and daily life skills of independent children, the present researcher investigated the effect of the applied behavior analysis method on these children’s social and emotional skills. in terms of purpose and data acquisition, the research was applied and semi-experimental, with control and experimental groups and a covariance analysis model. this study’s statistical population consisted of 48 volunteer boys aged 4 to 11 years old who resided in tehran between 2020 and 2021. of this population, 24 boys were selected and assigned to two control and experimental groups (12 individuals in each group). for data collection, the social and emotional skills questionnaire for preschoolers (kist) was utilized. individually, the applied behavior analysis program was administered to the experimental group in 8 one-hour sessions twice per week. using spss-24 software and multivariate covariance analysis, the data were analyzed. the results demonstrated that the applied behavior analysis program improved the social and communication skills of bereaved children as well as their day-to-day functioning (p<0.05). the effects of the applied behavior analysis program on the social and affective skills of the children were stable and stable in the follow-up phase, whereas the communication skills decreased compared to the post-test.