خداناباوری و جامعه‌گرایی: شواهدی از یک مطالعه آزمایشگاهی

این پژوهش به‌منظور بررسی اثر دین بر بخشش افراد خداناباور انجام شده است. روش پژوهش برحسب هدف بنیادین و برحسب روش گردآوری اطلاعات از نوع آزمایشی پس‌آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان دانشگاه صنعتی شریف در نیمه دوم سال1397-98 بودند (314 نفر) که از میان آن‌هایی که خود را خداناباور معرفی کرده بودند تعداد 53 نفر (25 زن و 28 مرد) به‌صورت تصادفی انتخاب و به‌صورت انفرادی به آزمایشگاه دعوت شدند و به‌صورت تصادفی در دو گروه کنترل (26 نفر) و آزمایش (27 نفر) قرار گرفتند. آزمودنی‌ها پس از پاسخ به چندین سوال جمعیت‌شناختی (سن و جنسیت و درآمد) و چند سوال از پرسشنامه پنج عاملی نئو (neo)، با یک ابزار پیش‌زمینه‌سازی مذهبی محقق‌ساخته پیش‌زمینه‌سازی شدند. سپس به آزمودنی‌ها فرصت کمک به موسسه خیریه محک داده شد و مبلغ پرداخت ‌شده توسط هر آزمودنی ثبت شد. در انتها آزمودنی‌ها مجدد گرایش دینی خود را گزارش کردند و به سوالاتی به‌منظور بررسی آگاهی آن‌ها از اهداف آزمایش پاسخ دادند. در نهایت، میانگین کمک مالی افراد در دو گروه با یکدیگر مقایسه شد. تحلیل داده‌ها با استفاده از آزمون ناپارامتریک من‌ویتنی به‌دلیل نرمال نبودن توزیع داده‌ها انجام شد. یافته‌ها نشان دادند که برجسته‌سازی دین بر رفتار بخشش دانشجویان خداناباور، تاثیری نداشت. عدم وجود تفاوت در میزان بخشش افراد میان گروه آزمایش و گروه کنترل را می‌توان ناشی از عدم تاثیرپذیری خداناباوران از دین و لزوم فعال‌سازی هیجانی دانست. بحث ما در مورد طراحی آزمایش، می‌تواند راه‌گشای مطالعات آتی باشد.