تدوین برنامه آموزش مهارت‌های اجتماعی به خانواده کودکان ناشنوا: اثر بخشی آن بر کاهش مشکلات رفتاری نوجوانان ناشنوای کاشت حلزون شده

کودکان ناشنوای شدید و عمیق کاشت حلزون‌شده، علی‌رغم پیشرفت‌های قابل‌ملاحظه در رشد مهارت‌های ارتباطی، در رشد مهارت‌های شخصی اجتماعی معادل همسالان شنوای خود عمل نمی‌کنند. پژوهش حاضر، با هدف تدوین برنامه ویژه آموزش مهارت‌های شخصی اجتماعی توسط والدین به این گروه از کودکان و بررسی اثربخشی این برنامه بر مشکلات رفتاری کودکان کاشت حلزون‌شده انجام شد.در این مطالعه آزمایشی، براساس ملاک‌های ورود به‌مطالعه 16 خانواده دارای نوجوان کاشت حلزون‌شده، شامل مادر و فرزند کاشت حلزون‌شده با محدوده سنی 1912 سال که حداقل 2 سال تجربه کاشت حلزون را داشتند از بین 328 خانواده دارای نوجوانان کاشت حلزون‌شده انتخاب و به‌شکل تصادفی در دو گروه هشت نفره آزمایشی و کنترل قرار گرفتند. بخش رفتاری نسخه والد مقیاس رتبه‌بندی مهارت‌های اجتماعی (ssrs) برای بررسی مشکلات رفتاری مورداستفاده قرار گرفت. برنامه تدوین‌شده شامل، مولفه‌های آغازگری و برقراری ارتباط، دوست‌یابی، آداب معاشرت، استفاده از زبان بدن در تعاملات، مدیریت احساسات و هیجانات، اختلاف و حل آن، ابراز خود و جرات‌ورزی، مشارکت و همکاری، مسئولیت‌پذیری، شهروندبودن و تصمیم‌گیری موثر بود. به‌منظور تحلیل داده‌ها از کوواریانس چندمتغیری استفاده شد. نتایج نشان داد، آموزش برنامه مهارت‌های اجتماعی به‌خانواده نوجوانان ناشنوای کاشت حلزون‌شده منجر به‌کاهش مشکلات رفتاری درون نمود، برون نمود، پرتحرکی و همچنین مشکلات رفتاری کلی می‌شود. با توجه به اثربخشی این برنامه، بر کاهش مشکلات رفتاری نوجوانان ناشنوای کاشت حلزون‌شده، می‌تواند به‌عنوان بخشی از برنامه توانبخشی آنان موردتوجه قرار گیرد.

Designing of Social Skills Training Program for the mothers of Deaf Children: An assessment of its effects on Behavior Problems of Cochlear Implanted Deaf Adolescent

Hearing impaired children having undergone cochlear implant, despite of progress in communication skills, do not have satisfactory relationships with their peers. The main purpose of this study was to design a familyoriented personalsocial skills training program and to examine its effect of it’s on behavior problems of cochlear implanted individuals. In this experimental study, 16 families that have cochlear implanted adolescent were selected based on entrance criteria, including mothers and their twoyear old child with cochlear implanted ranging from 12 to 19 years old, from 328 families. Consequently, they were randomly assigned to control and experimental groups. The behavioral part of Social Skills Rating Scale for measurement of behavioral problems was used. The designed program includes the onset of communication, finding friend, etiquette, use of body language in interaction, affection and emotion management, conflict and it’s solving, selfassertiveness, cooperation, responsibility, citizen and decision making. Multivariate covariance was employed in order to analyze the data. The results showed that familyoriented social skills training program reduces internalizing (F=10/33, P<0/01), externalizing (F=30/83, P<0/01), hyperactivity (F=19/41, P<0/01) and general behavior problems (F=46/14, P<0/01). The study revealed that familyoriented social skills training program is effective in decreasing the behavioral problems of cochlear implanted adolescent which can be employed to decrease behavior problems and improve social adjustment, as these skills can be an integral part of rehabilitation program.