بررسی تاثیر سطوح مختلف ویتامین d3، عصاره روغنی زیره سبز و زمان تخمیر با استفاده از روش سطح پاسخ بر بهینه‌سازی تولید ماست پروبیوتیک برای بیماران دیابتی

مقدمه: در سال‌های اخیر، فواید دریافت پروبیوتیک‌ها، ویتامین d3 و اسانس روغنی زیره سبز، هر کدام به تنهایی در مدیریت بیماری دیابت مورد توجه قرار گرفته است. در مطالعه حاضر، تولید ماست حاوی غلظت‌های مختلفی از ویتامین d3 و اسانس روغنی زیره سبز با به کار بردن زمان‌های مختلف تخمیر برای دستیابی به محصول پروبیوتیک با بالاترین شمارش سلولی باکتری پروبیوتیک که به شکل کشت الحاقی به آن افزوده شده بود، مورد بررسی قرار گرفت و تولید فراورده پروبیوتیک با ارزش سلامتی افزوده برای کمک به افراد دیابتی هدف نهایی مطالعه تعیین شد.روش‌ها: روش سطح پاسخ با مدل مرکب مرکزی برای بررسی تاثیر سه فاکتور متفاوت شامل اسانس روغنی زیره، ویتامین d3 و زمان تخمیر بر جمعیت سویه پروبیوتیک باکتری لاکتوباسیلوس پلانتاروم a7 مورد استفاده قرار گرفت. غلظت اسانس زیره در چهار سطح 01/0، 02/0، 03/0 و 05/0 درصد و غلظت ویتامین d در پنج سطح 20، 40، 400، 1000 و 2000 iu و طول زمان تخمیر در پنج سطح 3، 6، 9، 12 و 24 ساعت متغیرهای آزمایش تعریف شد. بر اساس مدل مورد استفاده، 15 طرح آزمایشی در 20 تکرار تعیین شد و نتایج در نرم‌افزار sas (statistical analysis system) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. تاثیر هر یک از متغیرهای مورد بررسی بر نتیجه نهایی در سطح 5 درصد احتمال معنی‌دار در نظر گرفته شد (05/0 >p).یافته‌ها: اثر توام غلظت اسانس زیره و زمان بر نرخ رشد باکتری لاکتوباسیلوس پلانتاروم a7 بیشترین اثر را داشت و به ترتیب بعد از آن اثر توام زیره و ویتامین d3، ویتامین d3 با توان دو و ویتامین d3 با توان یک بر نرخ رشد بیشینه سویه باکتری واقع شد. بعد از آن، اسانس زیره با توان یک و زمان با توان یک اثر کمی بر نرخ رشد این باکتری نشان داد که شرایط بهینه برای فرمولاسیون حد میانی هر یک از متغیرها تعیین گردید.نتیجه‌گیری: ماست پروبیوتیک غنی شده با ویتامین d3 و اسانس زیره می‌تواند حاوی جمعیت بالایی از باکتری زنده (107cfu/ml) از سویه پروبیوتیک الحاقی باشد. این محصول می‌تواند به عنوان محصول فراسودمند برای افرادی که از بیماری دیابت رنج می‌برند، مورد استفاده قرار گیرد.