دسترسی جغرافیایی روستاها به خدمات خانه‌ های بهداشت روستایی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (gis): مطالعه موردی، استان خوزستان

مقدمه: یکی از چالش‌های اساسی نظام سلامت در بسیاری از کشورها، تامین دسترسی عادلانه و مقرون ‌به ‌صرفه جوامع روستایی به خدمات سلامت است. در این راستا، سیستم اطلاعات جغرافیایی (geographical information system یا gis) ابزار مناسبی برای تحلیل و مدل‌سازی دسترسی جغرافیایی به خدمات سلامت در مناطق روستایی به شمار می‌رود. هدف از انجام این مطالعه، تحلیل فضایی دسترسی جغرافیایی روستاهای استان خوزستان به خانه‌های بهداشت روستایی بود.روش‌ها: پژوهش حاضر، کاربردی و از نوع توصیفی- تحلیلی بود و جامعه آماری آن را کلیه روستاهای استان خوزستان در سال 1390 تشکیل داد. برای تحلیل فضایی دسترسی روستاهای استان خوزستان، پس از جمع‌آوری داده‌های فضایی و شاخص‌های توصیفی و اصلاح آن‌ها، این داده‌ها وارد نرم‌افزار arcgis شد. سپس لایه‌های مهم در نرم‌افزار تعریف و محدوده عملیاتی خانه‌های بهداشت مشخص گردید.یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان داد که از مجموع 4547 روستای موجود، 3315 روستا (72/9 درصد) دارای سکنه دایمی، 146 روستا (3/2 درصد) دارای سکنه موسمی (فصلی) و 985 روستا (23/9 درصد) خالی از سکنه بود. فقط 2223 روستا (48/9 درصد) به راه آسفالته دسترسی داشتند. 358 روستای دارای سکنه دایمی نیز در خارج از حریم خدماتی خانه‌های بهداشت روستایی قرار گرفته بودند.نتیجه‌گیری: ‌چالش‌هایی در زمینه دسترسی برخی از روستاهای استان خوزستان به خانه‌های بهداشت روستایی وجود دارد. برخی از این چالش‌ها به دلایلی از جمله راه‌های روستایی، دورافتادگی، پراکندگی جغرافیایی روستاها و توسعه نامتعادل روستاها بود. استفاده از gis می‌تواند به کارایی بهتر طرح گسترش شبکه کمک کند.