بررسی میزان انتشار ترکیبات btex از جایگاه‌ های سوخت‌رسانی منطقه خوراسگان اصفهان در سال ‌های 93-1392

مقدمه: بنزن، تولوئن، اتیل بنزن و ایزومرهای گزیلن (benzene, toluene, ethylbenzene, xylene isomers یا btex) از جمله ترکیبات آلی فراری هستند که در رده مواد مشکوک به سرطان‌زایی قرار دارند. این ترکیبات در اثر تبخیر بنزین از جایگاه‌های سوخت‌رسانی، وارد هوا می‌شوند و سلامتی کارکنان، رانندگان و ساکنان اطراف را تحت تاثیر قرار می‌دهند. هدف از انجام این مطالعه، بررسی میزان غلظت btex در هوای محیطی جایگاه‌های سوخت‌رسانی و اطراف آن و مقایسه با استانداردهای هوای تنفسی و شغلی بود.روش‌ها: نمونه‌های تحقیق حاضر از هوای کنار پمپ‌های سوخت و 40 متری اطراف آن‌ها به وسیله پمپ نمونه‌برداری فردی و با استفاده از تیوپ‌های کربن فعال جمع‌آوری شد. سپس btex توسط حلال دی‌سولفید کربن استخراج گردید و به وسیله دستگاه gc/fid (gas chromatography-flame ionization detector) مورد سنجش قرار گرفت. جهت نمونه‌برداری و تحلیل داده‌ها، از روش آنالیز هیدروکربن‌های عطری niosh (national institute for occupational safety and health) (روش 1501) استفاده شد.یافته‌ها: میانگین غلظت‌های بنزن، تولوئن، اتیل بنزن و ایزومرهای زایلن در جایگاه‌ها به ترتیب در فصل پاییز 235/97، 415/22، 93/34 و 333/14 میکروگرم در مترمکعب، در فصل زمستان 200/11، 329/23، 73/34 و 321/48 میکروگرم در مترمکعب و در فصل بهار 254/20، 432/55، 113/26 و 486/17 میکروگرم در مترمکعب به دست آمد. غلظت بنزن در جایگاه‌ها بسیار بالاتر از حدود پیشنهاد شده برای تماس شغلی بود.نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج به دست آمده، میانگین غلظت btex در فصل گرم بیشتر از فصل سرد و میزان انتشار از جایگاه‌های گاز به مراتب کمتر از جایگاه‌های بنزین و گازوئیل می‌باشد. غلظت‌های سنجش شده در فواصل 40 متری از جایگاه‌ها در مقایسه با غلظت‌های خود جایگاه‌ها نیز بسیار پایین بود. بنابراین، انجام اقدامات لازم برای کنترل نشت سوخت از تانک‌ها و پمپ‌ها و امکان بازیافت بخارات بنزین در حین انتقال سوخت، در جهت حفظ سلامتی شاغلان ضروری به نظر می‌رسد.