رویکرد نیمه‌پارامتری بیزی به خوشه‌بندی رگرسیونی کودکان و نوجوانان ایرانی بر اساس ریسک ابتلا به بیماری‌های قلبی- عروقی و دیابت

مقدمه: در این مقاله، خوشه‌بندی رگرسیونی(regression clustering) با استفاده از فرایند دیریکله (dirichlet process) جهت به‌دست آوردن بینشی جامع از الگوی سلامت کودکان و نوجوانان بررسی‌شده در مطالعات ملی ایران، درنظر گرفته شد. در این رویکرد به خوشه‌بندی، ضمن این‌که تاثیر عوامل مزاحم، حذف و تحلیل‌های دقیق‌تری از وضعیت افراد به‌دست می‌آید، تعداد خوشه‌ها و الگوهای موجود در داده‌ها نیز تخمین زده می‌شود. در این پژوهش، خوشه‌بندی افراد نمونه از نظر دو شاخص چربی‌خون و قند خون، مدنظر قرار گرفته و میزان تاثیر شاخص تن‌سنجی (anthropometric)، رده سنی و جنسیت بر نحوه خوشه‌بندی افراد، مورد ارزیابی قرار گرفته است.روش‌ها: به منظور برآورد پارامترهای مجهول مدل، با رویکرد بیز (bayesian approach) به مساله، از روش‌های شبیه‌سازی مونت کارلوی زنجیر مارکفی (markov chain monte carlo) در نرم‌افزار اپن‌باگز (open bugs) استفاده شده است. به‌منظور به‌دست آوردن بینش مناسب در رابطه با تعداد الگوهای افراد در معرض خطر بیماری‌های قلبی- عروقی و دیابت، بر مبنای شاخص چربی‌خون و قند خون، از فرایند دیریکله استفاده شده است.یافته‌ها: تاثیر متغیرهای شاخص تن‌سنجی، رده سنی و جنسیت بر خوشه‌بندی با وارد کردن آن‌ها به‌عنوان متغیرهای توضیحی در مدل رگرسیونی و درنتیجه حذف اثر آن‌ها بر خوشه‌بندی، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج منجر به تشکیل سه خوشه شد، به‌طوری که درصد افراد تخصیص‌یافته به خوشه‌های 1 تا 3، به‌ترتیب برابر با 47% (1310 نفر)، 4%(112 نفر) و 49%(1366نفر) شد. با بررسی چارک‌های متغیرهای قند خون و چربی‌خون، نتیجه‌ می‌شود که افراد قرارگرفته در خوشه 3 که حجم بزرگی از کودکان و نوجوانان نمونه را تشکیل می‌دهند، از لحاظ شاخص چربی‌خون و نیز قند خون، افراد در معرض خطر محسوب می‌شوند. هم‌چنین افراد خوشه اول دارای قند خون و شاخص چربی خون نرمال و افراد خوشه دوم دارای قند خون در محدوده خطر و شاخص چربی خون نرمال هستند.نتیجه‌گیری: در خوشه‌بندی کودکان و نوجوانان از لحاظ دو متغیر قند خون و شاخص چربی‌خون، متغیرهای جنسیت، رده سنی و شاخص تن‌سنجی عوامل تاثیرگذار بر تعداد و ساختار خوشه‌ها هستند. هم‌چنین، افراد نمونه به سه خوشه، افراد با وضعیت نرمال، افراد در ریسک ابتلا به بیماری‌ دیابت و افراد در ریسک بیماری‌های قلبی- عروقی و نیز دیابت، تقسیم‌بندی شدند.