بررسی شیوع خوددرمانی و عوامل قابل تعدیل موثر بر آن بر اساس الگوی اعتقاد

مقدمه: حفظ سلامت از دغدغه‌های دیرین انسان‌ها است و از مولفه‌های متعددی تاثیر می‌پذیرد. اعلامیه‌ها و راهبردهای جهانی سلامت همواره بر تهیه و مصرف صحیح داروها و درمان مناسب تاکید می‌نماید. خوددرمانی در ایران از معضلات سلامتی به شمار می‌رود و سه برابر متوسط جهانی و رتبه دوم در آسیا را دارا است. برای اثرگذاری بر این معضل، یکی از روش‌های علمی، بررسی عوامل موثر بر این رفتار بر اساس الگوی اعتقاد بهداشتی است. در این پژوهش عوامل موثر بر خوددرمانی با تعیین میزان تاثیر مورد شناسایی قرار گرفتند تا جهت اثرگذاری اولویت‌بندی شوند.روش‌ها: دراین پژوهش توصیفی- تحلیلی و مقطعی، 380 سالمند شهر گناباد به روش نمونه‌گیری طبقه‌ای با تخصیص متناسب انتخاب شدند. اطلاعات بر اساس پرسش‌نامه مشتمل بر 47 سوال به روش مصاحبه سازمان یافته در بخش‌های الگوی اعتقاد بهداشتی جمع‌آوری شد. روایی و پایایی به روش‌های علمی تایید گردید. داده‌ها با نرم‌افزار 16spss تجزیه و تحلیل شد.یافته‌ها: میانگین سنی سالمندان 31/5 ± 2/66 بود. 1/36 درصد آن‌ها بازنشسته بودند. 4/29 درصد تحصیلات ابتدایی و 9/53 درصد بیمه درمانی داشتند. 6/77 درصد خودسرانه دارو مصرف می‌کردند و 3/85 درصد در منزل دارو نگه می‌داشتند. 3/42 درصد داروهای مصرف شده مسکن و 1/15 درصد مربوط به اعصاب و روان بودند. میانگین نمره حساسیت 21/50 و موانع درک ‌شده 23/70 بود. بین جنس، وضعیت تاهل و تحصیلات با خوددرمانی ارتباط معنی‌داری وجود داشت. مهم‌ترین علت خوددرمانی، تجربه بهبودی قبلی و بی‌خطر دانستن داروها ذکر شد. وسایل ارتباط جمعی موثرترین راهنمای عمل در پیش‌گیری از خوددرمانی عنوان شد.نتیجه‌گیری: در این مطالعه شیوع خوددرمانی بالا بود و عوامل قابل تعدیل در شرایط نامطلوبی قرار داشتند. افراد در موارد الگوی اعتقاد بهداشتی حتی 50 درصد حداقل‌ها را کسب نکردند، ولی نمره self-efficacy مطلوب به دست آمد که این اطمینان کاذب، خوددرمانی را تشدید کرد.