بررسی نقش منافع و موانع درک شده در انجام رفتارهای خودمراقبتی در بیماران دیابتیک

مقدمه: در بیماری‌ها و اختلالاتی نظیر دیابت، درمان و مدیریت بیماری به طور عمده به اقدامات بیمار وابسته است. ازاین‌رو، خودمراقبتی در این بیماران از اهمیت به سزایی برخوردار است و بیماران با کسب مهارت‌های مراقبت از خود می‌توانند بر آسایش، توانایی‌های عملکردی و فرایندهای بیماری تاثیرگذار باشند. امروزه می‌دانیم خودمراقبتی تابعی از عوامل فردی، روانی و اجتماعی است که شناخت و درک آن می‌تواند سیستم‌های ارایه دهنده خدمات درمانی را جهت اجرای برنامه‌های آموزشی یاری دهد. این مطالعه با هدف بررسی نقش منافع و موانع درک شده در انجام رفتارهای خودمراقبتی در بیماران مبتلا به دیابت صورت گرفت.روش‌ها: این مطالعه، یک مطالعه مروری (narrative review) بود و با استفاده از بانک‌های اطلاعاتی و موتورهای جست‌وجوی علمی نظیر pubmed، proquest، scopus، elsevier و واژه‌های کلیدی «خودمراقبتی»، «دیابت»، «منافع (فواید) درک شده» و «موانع درک شده» مقالات با طراحی‌های مقطعی، کوهورت، مداخله‌ای،کارآزمایی بالینی، و نیز کیفی و مروری انتخاب شدند. همچنین مقالات فارسی با استفاده از بانک‌های اطلاعاتی iranmedex، medlib و نیز جست‌وجوی مقالات از سایت‌های مجلات علمی- پژوهشی داخلی انتخاب شدند.یافته‌ها: یافته‌های مطالعات بررسی شده حاکی از وضعیت متوسط منافع و موانع درک شده در بیماران دیابتی در خصوص خودمراقبتی بود. از مهم‌ترین منافع درک شده می‌توان به کنترل بهتر قند خون، کنترل وزن بدن، احساس شادابی و کاهش هزینه‌ها اشاره کرد. همچنین مهم‌ترین موانع درک شده در مراقبت از خود عدم حمایت خانواده، احساس خجالت، فراموشی و عدم چشم‌پوشی از طعم غذاها بود.نتیجه‌گیری: منافع و موانع درک شده به عنوان سازه‌های مرکزی در برخی الگوها و نظریات تغییر رفتار با خودمراقبتی مرتبط بود، به طوری که خودمراقبتی با منافع درک شده ارتباط مستقیم و با موانع درک شده ارتباط معکوس داشت. به همبن دلیل این دو سازه می‌توانند به عنوان استراتژی‌هایی جهت ارتقای رفتارهای مراقبت از خود در بیماران دیابتیک مورد توجه قرار گیرند.