تبیین نقش خودکارآمدی (Self-efficacy) در خودمراقبتی بیماران مبتلا به دیابت

مقدمه: بیماری دیابت از جمله بیماری‌های مزمن و به نسبت شایع در جهان است که ظرف 20 سال گذشته تعداد مبتلایان به آن در دنیا هفت برابر شده است و در صورت تداوم روند فعلی، با افزایش سالانه 7 میلیون نفر به جمعیت این بیماران، تا سال 2030، این تعداد به 350 میلیون نفر می‌رسد. تا کنون عوامل غیر قابل تعدیل مختلفی در خودمراقبتی این بیماری جهت کنترل بیماری و پیشگیری از عوارض زودرس و دیررس آن بررسی شده است. این مطالعه سعی داشت نقش خودکارآمدی را به عنوان عاملی قابل تعدیل در خودمراقبتی بیماران مبتلا به دیابت تبیین نماید.روش‌ها: این مطالعه، مروری (narrative review) بود. با استفاده از بانک‌های اطلاعاتی و موتورهای جستجوی علمی نظیر pubmed، proquest، scopus و elsevier و واژه‌های کلیدی «دیابت»، «خودمراقبتی» و «خودکارآمدی»، مقالات با طراحی‌های مقطعی، کوهورت، کارآزمایی بالینی و نیز مرور سیستماتیک انتخاب شدند. همچنین مقالات فارسی با استفاده از بانک‌های اطلاعاتی iranmedex، medlib و نیز جستجو در سایت‌های مجلات علمی- پژوهشی داخلی انتخاب شدند. بازه زمانی مقالات مورد استفاده از سال 1990 تا پایان سال 2011 میلادی بود.یافته‌ها: نه تنها شرایط خودمراقبتی در بیماران مبتلا به دیابت مطلوب نمی‌باشد، بلکه نتایج مطالعات بررسی شده حاکی از آن بود که وضعیت خودکارآمدی نیز در این بیماران پایین است. همچنین یافته‌های مطالعات بررسی شده نشان دادند که بین خودکارآمدی و خودمراقبتی در این بیماران همبستگی مثبتی وجود دارد، به طوری که این سازه می‌تواند قابلیت پیش‌بینی کنندگی رفتار مراقبت از خود را داشته باشد.نتیجه‌گیری: در روند کنترل بیماری دیابت، خودمراقبتی اهمیت فراوان دارد. خودکارآمدی به طور مستقیم از طریق انتظارات کارآمدی، موجب انگیزه برای رفتار ارتقا دهنده سلامتی می‌شود، همچنین به طور غیر مستقیم از طریق موانع درک شده و تعیین میزان تعهد یا ثبات قدم برای ادامه پیگیری نقشه عمل، انگیزه را تحت تاثیر قرار می‌دهد. بنابراین در فرایند تغییر رفتار خودمراقبتی، ارتقای خودکارآمدی بسیار حایز اهمیت است.